Sağlıklı Çocuklarda Böbrek Morfolojisinin Değerlendirilmesi

Çocuklarda böbrek boyut ve ölçümlerinin ultrasonografi (USG) ile doğru değerlendirilmesi böbrek hastalıklarında tanı ve tedavi açısından önemlidir. Çalışmamızda; sağlıklı çocuklarda böbrek morfolojisi ve morfometrisi değerlendirilerek cinsiyet, yaş, kilo, boy ve vücut kitle indeksi (VKİ) ile olan ilişkilerinin saptanması amaçlanmaktadır. Çalışmamızda; renal USG tetkiki gerçekleştirilen 3-11 yaş arası 728 çocuk retrospektif olarak incelendi. Sonuç olarak, böbrek boyutları ile yaş, kilo, boy ve VKİ arasında anlamlı korelasyonlar saptandı. Böbrek boyutları ile en güçlü korelasyon yaşta, en zayıf korelasyon VKİ’nde görüldü. Yaş, kilo ve boy ile en güçlü korelasyon sol böbrek uzunluğunda, en zayıf korelasyon sağ böbrek parankiminde saptandı. VKİ ile en güçlü korelasyon sağ böbrek uzunluğunda, en zayıf korelasyon sağ böbrek genişliğinde saptandı. Yaş, kilo, boy ve VKİ ile böbrek konturu ve parankim ekosu arasında anlamlılık görülmedi. Böbrek uzunluğundaki en hızlı artış sağ böbrekte 5 yaşta, sol böbrekte 4 yaşta görülürken; parankim kalınlıktaki en hızlı artış sağ böbrekte 10 yaşta; sol böbrekte 4 yaşta görüldü. 6 yaşa kadar sol böbrek parankim kalınlığı büyükken, ikinci çocukluk döneminde parankim kalınlıkları eşit bulundu. Böbrek boyutları ve parankim kalınlıkta cinsiyetin ayırıcı bir etkisinin olmadığı görüldü. Literatürde çocuklarda böbrek uzunluklarına ait nomogramlar farklı populasyonların ölçümlerine dayanmakta ve bu ölçümlerde az sayıda veri içermektedir. Çalışmamız, belli bir bölgedeki 3-11 yaş aralığındaki sağlıklı çocuk populasyonu temsil etse de veri sayımız iyi olduğu için Türkiye geneli nomogramlar elde edilmek istenildiğinde ön çalışma olarak kullanılabilir. Klinikte böbrekle ilgili problemlerin tanı ve tedavisinde yardımcı olacağı düşüncesindeyiz.KABUL VE ONAY SAYFASI ………………………..………………….………… i TEŞEKKÜR …………………………………………………………….………........ ii İÇİNDEKİLER ..…………………………………………….………...……….......... iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ …..…………………….…………........ vi ŞEKİLLER DİZİNİ ….………….…………………………...…………………........ viii RESİMLER DİZİNİ ….………….…………………………...……………………… ix TABLOLAR DİZİNİ ….………….…………………………...…………………….. x ÖZET ……………………………………………………………………………........ xi ABSTRACT ………………………………………………………………………….. xii 1. GİRİŞ …………………….…………………...…………………………………… 1 2. GENEL BİLGİLER ……………………..………………………………………… 3 2.1. Böbreğin Anatomisi ……………………………………………………………... 3 2.1.1. Böbreğin Yeri, Şekli, Konumu ve Boyutları ..……….….…… ………………. 3 2.1.2. Yüzleri ………….……………...……….……………………………………... 4 2.1.2.1. Facies anterior .............................….………….....…………………………... 4 2.1.2.2. Sağ böbreğin ön yüz komşuluğu …………………………….…………......... 4 2.1.2.3. Sol böbreğin ön yüz komşuluğu …………………………………………….. 5 2.1.2.4. Facies posterior …………..………………………………………………….. 5 2.1.3. Kenarları ………………………………………………………………………. 6 2.1.3.1. Margo lateralis ………………………….…………………………………… 6 2.1.3.2. Margo medialis ……...……………………………………….……………… 6 2.1.4. Uçları …………………………………………………………....…..………… 6 2.1.4.1. Polus superior ……………………………………………………..…............ 6 2.1.4.2. Polus inferior …………………………..………………..…..………………. 7 2.1.5. Böbreği Saran Kılıflar …………..……………………….……………………. 7 2.1.5.1. Capsula fibrosa …………………………………………………………........ 7 2.1.5.2. Capsula adiposa (Perirenal yağ kapsülü) ……………………………………. 8 2.1.5.3. Fascia renalis (Gerota fasyası) ………...…………...……………..…………. 8 2.1.6. Böbreklerin Yapısı …………………………………………...….…………….. 9 2.1.6.1. Medulla renalis ……….……………………………………………………... 9 2.1.6.2. Cortex renalis ………………………………………………………………... 9 2.1.6.3. Sınus renalis ……………….………………………………….……………... 10 2.1.7. Böbreğin Segmentleri ……………………………………………………......... 10 2.1.8. Böbreklerin Arteriyel ve Venöz Dolaşımı ……………...……………………... 11 2.1.9. Lenfatik Akım …………………………………………………….…………… 12 2.1.10. Sinirsel İnnervasyonu …………...……….…………………...……...………. 13 2.2. Böbreğin Embriyolojisi ……………………………..…………………………… 13 2.2.1. Pronefroz .………………………………...……...…………………………….. 13 2.2.2. Mezonefroz ….………………………………………………………………… 13 2.2.3. Metanefroz ……………..……………………...………………………………. 14 2.2.4. Böbrek Pozisyonunun Değişimi …………………………………………......... 14 2.3. Böbreğin Histolojisi ……………………………………………………………... 14 2.3.1. Böbreğin Nefronları ………………………………………………………........ 15 2.3.2. Böbrek Cisimciği ……………………………………………………………… 16 2.3.3. Böbrek Tübülleri ………………………………………………………………. 17 2.3.3.1. Proksimal kıvrıntılı tübüller ……………………………………………......... 17 2.3.3.2 Henle kulbu …………………………………………………………………... 17 2.3.3.3. Distal kıvrıntılı tübül ………………………………………………………… 18 2.3.3.4. Toplayıcı tübüller ve kanallar ……………………………………………….. 18 2.3.3.5. Jukstaglomerular aparat …………………………………………………….. 19 2.4. Böbreğin Histofizyolojisi ……………………………………………………….. 19 2.4.1. Filtrasyon ……………………………………………………………………… 20 2.4.2. Proksimal Kıvrıntılı Tübüller …………………………………………………. 20 2.4.3. Henle Kulbu …………………………………………………………………… 20 2.4.4. Distal Kıvrıntılı Tübüller …………………………………………………........ 20 2.4.5. Toplayıcı Kanallar …………………………………………………………….. 21 2.4.6. Böbreğin Fonksiyonları ……………………………………………………….. 21 2.5. Böbreğin Radyolojik Görüntüleme Yöntemleri ………………………………… 22 2.5.1. Ultrasonografi Görüntüleme Yöntemi ………………………………………… 22 2.5.2. Böbrek Ultrasonografisi ……………………………………………………….. 23 2.5.3. Böbreğin Anatomik Ultrasonografisi …………………………………………. 23 3. GEREÇ ve YÖNTEM..…………………………………………….………...…… 25 3.1. Hasta Seçimi …..…………………….…………….…………………………...... 25 3.2. Vücut Kitle İndeks Ölçümü (VKİ) ………….…………………………...……… 26 3.3. USG Raporlarında Kullandığımız Parametreler ….………….………………….. 26 3.3.1. Böbrek Boyutları (longitudinal-transvers eksen) .………….………………….. 26 3.3.2. Böbrek Konturu ……………………………………………………………….. 26 3.3.3. Böbrek Parankim Kalınlığı ……………………………………………………. 26 3.3.4. Böbrek Parankim Ekosu …………………….…………………...……………. 28 3.3.5. Böbrek Lokalizasyonu …………………………………….….……………….. 29 3.4. İstatiksel Yöntemler …………………………………………..…………………. 29 4. BULGULAR ……………….………………………..……………………………. 30 5. TARTIŞMA ……………………..…………………………………...……………. 47 6. SONUÇ ve ÖNERİLER ………………………………………………………….. 56 KAYNAKLAR.……….….…… …………………………......................................... 58 Ek 1. Olgu Rapor Formu ………….……………...……….…………………………. 64 Ek 2. Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurul İzni ……………………... 65 ÖZGEÇMİŞ .............................….………….....…………………………………….. 6