Bilimin Doğası Öğretiminde Kullanılan Söylem Desenleri ve İletişim Yaklaşımları

This study aims to determine discourse patterns and communicative approaches utilised for teaching the nature of science (NOS) using an explicit–reflective approach. This study was conducted as part of a research project aiming to support teachers’ classroom practices through a long-term professional development program focusing on teaching NOS. Discourse analysis was used to determine classroom discourse patterns and communicative approaches. Audio and video recordings of classroom lectures conducted by 8 of the 22 teachers participating in the project were used for analysis. A total of 505 minutes of teacher–student dialogue was recorded and subsequently analysed. The results indicated that teachers used three different discourse patterns (triadic, chain, and adjacency pair) and three different communicative approaches (interactive–dialogic, interactive–authoritative, and non-interactive–dialogic) for teaching NOS using the explicit–reflective approach. The most common discourse pattern was the triadic pattern (initiation–response–evaluation), and the interactive–authoritative approach was the most common communicative approach. These findings contribute to the literature in terms of increasing the efficiency of using the explicit–reflective approach by considering classroom discourse to teach students NOS.Bu çalışmanın amacı, doğrudan-yansıtıcı yaklaşım ile bilimin doğası öğretiminde öğretmenlerin kullandıkları söylem desenleri ve iletişim yaklaşımlarının belirlenmesidir. Araştırma uzun sureli mesleki gelişim programı ile öğretmenlerin bilimin doğası öğretimi açısından sınıf içi uygulamalarını desteklemeyi amaçlayan bir araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda sınıf içi söylem desenleri ve iletişim yaklaşımlarını belirlemek için söylem analizi kullanılmıştır. Analizler için projeye katılan 22 öğretmenden 8’inin sınıf içi sesli ve görüntülü ders kayıtları kullanılmıştır. Bu kayıtlar içerisinden öğretmen ve öğrencilerin diyaloglarının bulunduğu toplam 507 dakikalık diyaloglar analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, öğretmenlerin doğrudan-yansıtıcı yaklaşım ile bilimin doğasının öğretiminde 3 farklı söylem deseni (Üçlü, Zincir, Bitişik sözce) ve 3 farklı iletişim yaklaşımı (Etkileşimli ve Diyaloglu, Etkileşimli ve Otoriter, Etkileşimli Olmayan ve Otoriter) kullandığı belirlenmiştir. Söylem desenleri acısından en çok kullanılan desenin üçlü desen (başlatma-yanıtlama-değerlendirme), iletişim yaklaşımları acısından ise etkileşimli ve otoriter yaklaşım olduğu görülmüştür. Bu çalışmadaki analiz türleri ve bulgular bilimin doğası öğretiminde doğrudan-yansıtıcı yaklaşımının daha etkili kullanılması açısından literatüre katkı sağlayacaktır