AKSARAY İLİ GÜZELYURT İLÇESİ ÇÖMLEK-TESTİ ve ÇİNİ SANATININ GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU

Güzelyurt (Gelveri) İlçesi, İç Anadolu Bölgesi’nde Aksaray İli’ne bağlı şirin ve turistik birilçedir. En eski adı (Roma ve Bizans Döneminde) “Karballa” idi. Selçuklular zamanında “Gelveri”olarak değiştirilen ilçenin adı 1965 yılında şimdiki ismi olan Güzelyurt’a çevrilmiş ve 1989 yılındaAksaray’ın il oluşu ile birlikte ilçe olmuştur.Yöre ile ilgili akla ilk gelen Güzelyurt’un has toprağıyla yapılan testi ve çömlekleridir. Çömlekve testi yapımı sanatında köklü bir geçmişe sahip olan Güzelyurt çanak çömleği kendine özgümotifleriyle ayrı bir tarz oluşturan ürünlerdir. İnsanlığın çömleği nasıl keşfettiğini tam olarakbilinmemekle birlikte, genellikle kabul gören varsayım, toprağın ateşte kızarıp sertlik kazandığınıtesadüfen bulduğu yönündedir. Çömlekçiliğin gelişmesi, göçebe kavimlerin yerleşik hayata geçmesiyleolmuştur. Anadolu’da ilk yapılan çömlekler Neolitik döneme yani yaklaşık MÖ. 7000’li yıllaratarihlenmektedir. İlk yapılan çömlekler sargı-dolama usulü ile elde şekillendiriliyor ve pişirim isegenellikle açık ateşte yapılıyordu. MÖ. 3000 yılında da çömlekçi çarkı bulunmasıyla çark üzerindeşekillendirmeler de başlamış oldu.Çini sözcüğü Türkçe’de genellikle yapıların içinde ve dışında duvar kaplaması olarakkullanılan pişmiş topraktan kare ve çokgen gibi çeşitli biçimlerde yapılan yüzeyi renkli yada desenliolan küçük boyutta levhacıklara verilen addır. Aksaray Güzelyurt ilçesinde çömlekçilik sanatınıntarihi çok eski olup bu sanatın yanında son yıllarda Çini sanatı da gelişme göstermektedir. Çinineredeyse insanlık tarihi kadar eski olan seramik sanatının alt koludur ve tamamen ilkel yöntemlerleimal edilir. Tarihi gelişimi içerisinde çok çeşitli tekniklerle çini imal edilmiş olup bugün en yaygınkullanılan sır altı tekniğidir. Desen olarak genellikle bitkisel motiflerin işlendiği Çini sanatı sondönemlerde gözde el sanatlarımızdan olmuştur.Yapılan alan araştırması ile yörede çömlek-testi ve çini sanatının günümüzdeki durumu,kullanılan malzeme, desen ve kompozisyon özellikleri hakkında bilgi edinilmiş ve edinilen bilgilerinpaylaşımı amaç edinilmiştir.Güzelyurt (Gelveri) İlçesi, İç Anadolu Bölgesi’nde Aksaray İli’ne bağlı şirin ve turistik birilçedir. En eski adı (Roma ve Bizans Döneminde) “Karballa” idi. Selçuklular zamanında “Gelveri”olarak değiştirilen ilçenin adı 1965 yılında şimdiki ismi olan Güzelyurt’a çevrilmiş ve 1989 yılındaAksaray’ın il oluşu ile birlikte ilçe olmuştur.Yöre ile ilgili akla ilk gelen Güzelyurt’un has toprağıyla yapılan testi ve çömlekleridir. Çömlekve testi yapımı sanatında köklü bir geçmişe sahip olan Güzelyurt çanak çömleği kendine özgümotifleriyle ayrı bir tarz oluşturan ürünlerdir. İnsanlığın çömleği nasıl keşfettiğini tam olarakbilinmemekle birlikte, genellikle kabul gören varsayım, toprağın ateşte kızarıp sertlik kazandığınıtesadüfen bulduğu yönündedir. Çömlekçiliğin gelişmesi, göçebe kavimlerin yerleşik hayata geçmesiyleolmuştur. Anadolu’da ilk yapılan çömlekler Neolitik döneme yani yaklaşık MÖ. 7000’li yıllaratarihlenmektedir. İlk yapılan çömlekler sargı-dolama usulü ile elde şekillendiriliyor ve pişirim isegenellikle açık ateşte yapılıyordu. MÖ. 3000 yılında da çömlekçi çarkı bulunmasıyla çark üzerindeşekillendirmeler de başlamış oldu.Çini sözcüğü Türkçe’de genellikle yapıların içinde ve dışında duvar kaplaması olarakkullanılan pişmiş topraktan kare ve çokgen gibi çeşitli biçimlerde yapılan yüzeyi renkli yada desenliolan küçük boyutta levhacıklara verilen addır. Aksaray Güzelyurt ilçesinde çömlekçilik sanatınıntarihi çok eski olup bu sanatın yanında son yıllarda Çini sanatı da gelişme göstermektedir. Çinineredeyse insanlık tarihi kadar eski olan seramik sanatının alt koludur ve tamamen ilkel yöntemlerleimal edilir. Tarihi gelişimi içerisinde çok çeşitli tekniklerle çini imal edilmiş olup bugün en yaygınkullanılan sır altı tekniğidir. Desen olarak genellikle bitkisel motiflerin işlendiği Çini sanatı sondönemlerde gözde el sanatlarımızdan olmuştur.Yapılan alan araştırması ile yörede çömlek-testi ve çini sanatının günümüzdeki durumu,kullanılan malzeme, desen ve kompozisyon özellikleri hakkında bilgi edinilmiş ve edinilen bilgilerinpaylaşımı amaç edinilmiştir