Bir Toplumsal Dönüşüm Unsuru Olarak Ulaşım Araçlarının Türk Sinemasındaki Yansımaları

Sinema, ekonomik, kültürel ve sosyal değerlerin, siyasal, politik etik kabullerin ve gündelik yaşam pratiklerinin topluma aktarımındaki en etkili sanat alanlarından biridir. Sinema bu yönüyle kimi zaman küresel kimi zamanda bölgesel konuları ele alır. Bazen de ülke ekonomisi ve endüstriyel bir ürünün tanıtılmasında sinema rol üstlenir. Bu ürünlerden biri de ulaşım araçlarıdır.Türk sineması da toplumsal sorunlar, sosyo-politik konular, kültürel değerler, millî kimliği koruma ve geleneksel yapıyı idame ettirme iddiasındaki bölgesel konuları içeren filmlere sıklıkla yer vermiştir. Bunun yanında ülkelerin politik, ekonomik ve toplumsal dönüşümleri nedeniyle zaman zaman endüstriyel ürünler, gömülü birer obje olarak filmler aracılığıyla Türk toplumu ile buluşturulmuştur. Bu kabulden yola çıkan çalışma, ulaşım araçlarının bir toplumsal dönüşüm unsuru olarak gündelik yaşamı şekillendirme süreçlerini sinema alanı üzerinden okumayı hedeflemektedir. Makalede iki farklı sınırlama ölçütünden hareketle evren ve örneklem alanı oluşturulmuştur. Öncelikle tarihsel sürece odaklanan çalışmada 1950-1970 ila 1970’den günümüze kadar olan dönemler değerlendirmeye tâbi tutulmuştur. Çalışmada ulaşım araçlarının çeşitliliği göz önünde bulundurularak ikinci bir sınırlama ölçütü olarak tür kavramı ele alınmış, otomobil ve tren objeleri öncelenmiştir. Ancak birkaç film örneğinden hareketle de “minibüs” de çalışmada yer almıştır. Araştırma sürecinde doküman tarama yöntemiyle elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda ulaşım araçlarının ülkenin politik, sosyal ve ekonomik yaklaşımlarına uygun şekilde, toplumsal bir dönüşüm unsuru olarak, sosyolojik bir veri tabanı olan Türk sinemasına da değişik boyutlarda yansıdığı görülmektedir. Cinema is one of the most influential fields of art in the social transfer of economic, cultural and social values, political, political ethical acceptance and everyday life practices. In this context, cinema discuss sometimes global and sometimes regional issues and sometimes it plays a role in introducing country economy and industrial product. One of these products is transportation vehicles.Turkish cinema has often featured films including social and socio-political issues, cultural values, national identity protection regional issues and regional issues that claim to make traditional performing. In addition, due to the political, economic and social transformations of the countries, industrial products are occasionally brought together with Turkish society as an object embedded.The study within this framework aimed to read on cinema area the process of shaping everday life as the social transformation factor of transportation vehicles. In article has created the universe and the sampling area with reference to two different limiting criteria. Primarily, in the study which is focused on historical process, has determined between 1950 and 1970 period and also to the until today from 1970 period. Considering the diversity of transportation vehicles in this study, has considered on the species concept as a second limiting criterion and automobile and train objects were further introduced, however, in reference to a few films examples, the minibüs has also utilized in this study. In the research process has tried to be analyzed through descriptive analysis the data obtained by the document scanning method. As a result of the study, it is seen that the reflect different dimensions to the Turkish cinema of the transportation vehicles as an element of social transformation in accordance with the political, social and economic approaches of the country