Rozważania nad statusem Morlaków z prowincji Trogir w połowie XVI wieku: poddani Imperium Ottomańskiego i dzierżawcy ziemscy Republiki Weneckiej

In the middle of the 16th century the hinterland of Trogir, like the entire Dalmatia, suffers a significant economic and demographic decrease. The abandoned lands and villages from the border region established between the Ottoman Empire and the Venetian Republic became a new home for the semi-nomadic Morlach shepherds. Some of the former owners of the abandoned properties moved during the military conflict with the Ottomans to the coast cities and decide to rent their lands to these Morlachs who arrived from beyond the border. This happens with the villages of Radosich, Triloque and Suchi Dol that were rented to some Morlach families which, according to some public documents, had to fulfill a list of obligations established by the Dalmatian owners. The types of duties that must have been accomplished by the Morlachs for the Venetian landlords and also for the Ottoman rulers were not so different from the obligations fulfilled by other Vlach communities identified in the inner part of the Balkan Peninsula. Considering that the goal of the Veneto – Ottoman border region was to maintain the peace between them in Dalmatia, the Venetian decision of renting lands to the Ottoman subjects appears as an advantageous solution for all the parties involved: the inhabitants of Dalmatia, the Ottoman authorities from the Balkans and the semi-nomadic Morlachs. W połowie XVI stulecia prowincja Trogir, podobnie jak cała Dalmacja, odczuwała znaczący spadek gospodarczy i demograficzny. Opuszczone ziemie i wsie regionu przygranicza, oddzielające posiadłości Imperium Ottomańskiego i Republiki Weneckiej stały się nowym domem dla półkoczowniczych pasterzy Morlaków. Niektórzy spośród wcześniejszych właścicieli opuszczonych posiadłości wyprowadzili się w czasie konfliktu z Ottomanami do miast na wybrzeżu i zdecydowali się wydzierżawić swoje ziemie Morlakom, którzy przybyli tu spoza granicy. Tak stało się w przypadku wsi Radosich, Triloque i Suchi Dol, wydzierżawionych rodzinom Morlaków, które – w świetle dokumentów państwowych – musiały wywiązać się z obowiązków nałożonych na dalmatyńskich właścicieli. Rodzaje powinności, które miały być świadczone przez Morlaków na rzecz weneckich panów, jak również ottomańskich władców, nie różniły się tak bardzo od zobowiązań wypełnianych przez inne społeczności wołoskie zidentyfikowane w środkowej części Półwyspu Bałkańskiego. Biorąc pod uwagę fakt, że zadaniem wenecko-ottomańskiego regionu pogranicznego było utrzymanie pokoju między nimi na terenie Dalmacji, wenecka decyzja o wydzierżawieniu ziem ottomańskim poddanym jawi się jako rozwiązanie korzystne dla wszystkich zaangażowanych stron: mieszkańców Dalmacji, władz ottomańskich na Bałkanach i półkoczowniczych Morlaków