Как история откладывается в памяти, как память откладывается в языке

The article attempts to lay out the research area of three major concepts: history, memory, and language. Because each of them is polysemous and can relate to different ontological domains in different situations (extralinguistic reality, textual or narrative reality), an attempt is made to add precision to the semantics of the words that express these concepts. There are complex relationships between the meanings of each of the words (i.e., between history1 and history2, or memory1 and memory2) and in the “horizontal” aspect between history1 and memory1 or history2 and memory2. Each of these arrangements has a unique linguistic characterization but there are also five features that function as the common denominator between the three constructs of history2 (i.e., historiography), memory2 (accounts of the content of memory), and the linguacultural worldview: subjectivity, narration, selectivity, interpretation, and “languaging”. That common denominator makes it possible to juxtapose and compare the diverse pictures of the same section of reality. Tematem artykułu jest zakreślenie ram pola badawczego tworzonego przez trzy tytułowe pojęcia: historia, pamięć, język. Ponieważ każde z nich jest wieloznaczne, a na dodatek w różnych sytuacjach odnoszone są do różnych porządków ontologicznych (do rzeczywistości pozajęzykowej i do rzeczywistości tekstowej, narracyjnej), autor stara się doprecyzować znaczenia odnośnych wyrazów i pokazać złożone relacje, jakie występują zarówno między poszczególnymi znaczeniami każdego z wyrazów oddzielnie (a więc pomiędzy „historią1” i „historią2” z jednej strony oraz między „pamięcią1” i „pamięcią2” – z drugiej), jak też, w układzie „horyzontalnym”, między „historią1” i „pamięcią1” oraz między „historią2” a „pamięcią2”. Autor uważa, że każdy z tych porządków rzeczy ma odrębną charakterystykę językową, istnieje jednak pięć cech, które między trzema konstruktami: „historią2” (tj. historiografią), „pamięcią2” (relacjonowaniem zawartości pamięci) i językowo-kulturowym obrazem świata stanowią wspólny mianownik; to podmiotowość, narracyjność, selektywność, interpretacyjność i ujęzykowienie. Ten wspólny mianownik pozwala na zestawianie i konfrontowanie z sobą zróżnicowanych obrazów tego samego wycinka przeszłości.нАвтор ставит своей задачей обозначить границы исследовательского поля, создаваемого тремя понятиями: история, память, язык. Каждое из них многозначно, и в разных ситуациях их относят к разным онтологическим порядкам: к внеязыковой действительности и к действительности текста. Поэтому автор старается уточнить значения данных слов и показать сложные отношения между ними. Автор считает, что каждый из названных онтологических порядков отличается по отношению к истории и памяти своей отдельной языковой характеристикой, существует, онако, пять признаков, которые образуют их общий знаменатель; это: субъектность, нарративность, селективность, интерпретативность и оязыковление. Этот знаменатель позволяет сопоставлять друг с другом различные картины одного и того же фрагмента прошлого