Kondolencje w polszczyźnie. Definicja – kontekst pragmatyczny – wzorzec gatunkowy

The article concerns the Polish lexeme kondolencje ‘condolences’, both as a speech act and a genre. In the first part of the article, definitions of the lexeme in synchronic an diachronic dictionaries of Polish are discussed. The usual defining procedure is to focus on the Latin element con- ‘together with’ and, in recent dictionaries, the concept of ‘expressing sympathy and sorrow’. Another dimension of condolences is the pragmatic information, i.e. condolences as a polite speech act. Finally, condolences are viewed as a genre, with particular emphasis on changes in its written patterns and the influence of new channels of communication on the form and meaning of condolences.Autorka omawia funkcjonowanie leksemu kondolencje w polszczyźnie, a także kondolencje jako akt mowy oraz gatunek tekstu. W pierwszej części artykułu przeanalizowano sposób definiowania leksemu kondolencje w słownikach języka polskiego. Wydobyto schemat definiowania (zwykle poprzez wykorzystanie znaczenia łac. con ‘współ’) oraz pojawienie się w nowszych słownikach kolejnego znaczenia – ‘wyrażanie ubolewania, żalu’. Obserwacje rozszerzono również o informacje pragmatyczne, czyli analizę kondolencji jako grzecznościowego aktu mowy. Jako prototypowy kontekst użycia wskazano sytuacje po stracie bliskiej osoby. Ostatnia cześć tekstu dotyczy przemian wzorca gatunkowego kondolencji ze szczególnym uwzględnieniem zmian w zakresie form pisemnych. Wykorzystano tutaj porady zawarte w podręcznikach stylistycznych z XIX, XX i XXI w. Pokazano, jak rozwój nowych form przekazu wpłynął na formę oraz treść kondolencji