Człowiek – natura – sacrum. O tajemnicy istnienia na wybranych przykładach polskiej literatury wieku XIX i XX

Im Artikel werden ausgewählte Gedichte von Adam Mickiewicz, Bolesław Prus, Stanisław Przybyszewski, Bronislawa Ostrowska, Kazimiera Iłłakowiczówna und (kontextbezogen) Jan Kasprowicz interpretiert. Die Relektüre wurde unter Anwendung der Triade Mensch ˗ Natur ˗ Sacrum vollzogen, die die Betrachtung der sakralisierten Welt bedingt. Ein solcher Ausgangspunkt gestattete die Schilderung von verwirrter, kosmischer und geheimnisvoller Provenienz der anthropomorphisierten Figuren (z. B. Natur oder Krieg) und die Hervorhebung ihrer psychischen und physischen Metamorphosen. Bei der Analyse wurde auch vergleichende Mythenforschung und ökumenische Kritik herangezogen, die den Ausgangspunkt für die Erkundung der tieferen semantischen Schichten der Texte bilden, was zu ihrer neuen Auslegung führt.The article is an interpretation of the literary works by Adam Mickiewicz, Bolesław Prus, Stanisław Przybyszewski, Bronisława Ostrowska, Kazimiera Iłłakowiczówna and (contextually) Jan Kasprowicz. The proposed rereading of these texts involves the triad human – nature – sacrum, which determines the perception of a sacralized literary world. Such perspective enables to show the vague, cosmic and arcane provenances of anthropomorphic characters (human, nature, war etc.) in the selected works and allows to underline their psychological and physical metamorphoses. Comparative mythology and ecumenical criticism were used as a starting point for the analysis, which paved the way for the deeper semantic layers of the texts, resulting in new interpretations.W artykule poddano interpretacji wybrane dzieła Adama Mickiewicza, Bolesława Prusa, Stanisława Przybyszewskiego, Bronisławy Ostrowskiej, Kazimiery Iłłakowiczówny i (kontekstowo) Jana Kasprowicza. Swoistej re-lektury dokonano z wykorzystaniem triady człowiek – natura – sacrum, warunkującej postrzeganie sakralizowanego świata. Taki punkt wyjścia pozwolił na przedstawienie niejasnych, kosmicznych i tajemniczych proweniencji antropomorfizowanych bohaterów (na przykład natury czy wojny), a także podkreślenie ich psychicznych i fizycznych metamorfoz. W analizie wykorzystano mitoznawstwo porównawcze i krytykę ekumeniczną, stanowiące punkt wyjścia do docierania do głębokich warstw semantycznych tekstów, co pozwoliło na nowe odczytania