Typy stosowania prawa a model procesu decyzyjnego

This article is aimed at associating particular types of application of law, as defined by legal theory, with the decision making model of the process of application of law. Although the model is built on the characteristics of the judicial type of decision making, it also includes important features of other types of decision making processes. The features pertain to, in particular, the subject and the mode of the process as well as decisions, types of control over decisions and decision making discretion. The decision making model is constructed in two versions: the basic version (that ends in making the decision on the consequences of the normative qualification of the facts) and the broad version (encompassing control and enforcement proceedings). Particular components of each version of the decision making model include both validation and reconstruction of the normative basis of the decision on the application of law. These components occur simultaneously and in sequence. Apart from these components, the versions also include establishing the facts, reasoning and the activities of operative interpretation. The versions are subsequently translated into argumentation expressed in the form of justification of the decision to apply law (also a component of the decision making model). Such argumentation is formulated in different styles and refers in different ways to the contents of the decision and to the rationalisation of the process.Model procesu decyzyjnego w sądowym i administracyjnym typie stosowania prawa koncentruje się na wyróżnieniu fazy przygotowawczej. W jej ramach podejmuje się ustalenie stanu faktycznego i wykładnię operatywną (w szerokim ujęciu − walidacyjno-derywacyjnym) oraz fazy podejmowania decyzji stosowania prawa, włącznie z jej uzasadnieniem. Decyzja ta kwalifikuje stan faktyczny i ustala konsekwencje tej kwalifikacji. Uzasadnienie decyzji pełni funkcję komunikacyjną i argumentacyjną. Model całościowy procesu powinien też objąć potencjalną fazę kontrolną oraz fazę egzekucyjną, które co do zasady mogą być traktowane jako odrębne procesy decyzyjne, sprzężone przyczynowo-skutkowo z zasadniczym procesem kończącym się wydaniem decyzji stosowania prawa. Obok uniwersalnych składników tego modelu (takich jak: właściwości wykładni operatywnej; występowanie rozumowań i czynności, obejmujących ustalenia walidacyjne i rekonstrukcyjne oraz szczególne fazy obejmujące intuicję i redukcję decyzyjną), należy także dostrzec występowanie składników różniących poszczególne typy stosowania prawa. Do tych ostatnich należą m.in.: różnorodność relacji między poszczególnymi źródłami rekonstrukcji normy (przepisy prawne, decyzje stosowania prawa, otwarte kryteria pozaprawne); różnorodność relacji między poszczególnymi regułami wykładni (językowymi, systemowymi, celowościowymi, funkcjonalnymi, aksjologicznymi); różnorodność rodzajów, źródeł i zakresów luzów decyzyjnych stosowania prawa; obecność albo nieobecność celów politycznych i polityki stosowania prawa w procesach decyzyjnych, a także różnorodność stylów uzasadniania decyzji