Umiejętności społeczne dziecka obiektem diagnozy przedszkolnej

The field of preschool social education may be analyzed from a variety of perspectives, all of which offer deep insights into children’s experiences. The acquisition of social skills is a lifelong process that relies on one’s social initiative in interacting with others. Since quantitative methods fail to produce satisfactory results, those researchers who diagnose social skills in children must have reliable knowledge concerning the latter’s development, and be willing to develop interpretations of the behaviour of children in particular social situations. This paper sets out to consider whether preschool teachers are capable of diagnosing social skills in children as part of the „preschool diagnostic assessment” recommended by the Polish Ministry of National Education in its Common Core for Preschool Educators. It is pointed out that the document is vague in its description of how to define the aims of social education. Some theoretical premises are presented, with the aim of furnishing criteria for diagnosing social skills in preschool children – criteria somewhat broader than those recommended in the Common Core. Several concepts are proposed in order to help explain the phenomenon of „children’s community formation”, where this is achieved through learning collaborative skills or in response to the need to create forms of shared intentionality when interacting with others (Bruner, Schaffer, Tomasello). The process of gathering knowledge about children’s social skills requires that teachers select suitable methods for identifying the position of particular children in the children’s community, where the latter is different from the community of adults and so follows its own quite distinct rules. The paper also makes suggestions for teachers about how to work to identify and interpret children’s relationships with their peers in naturally occurring situations, such as during spontaneous games, peer tutoring, or peer collaboration, and in prearranged educational situations such as group learning through collaboration.Sfera wychowania społecznego w przedszkolu może być ujmowana z różnych perspektyw badawczych, ukazując pogłębiony obraz doświadczeń dziecięcych. Nabywanie umiejętności społecznych jest procesem trwającym całe życie, zależnym od aktywności społecznej podczas uczestniczenia w kontaktach z innymi ludźmi. Diagnozowanie tych umiejętności wymaga rzetelnej wiedzy o rozwoju, a także otwartości badacza na interpretowanie zachowań dzieci w sytuacjach społecznych, a nie wyłącznie ich pomiaru ilościowego. W artykule przedstawiono refleksje dotyczące możliwości prowadzenia przez nauczycieli wychowania przedszkolnego diagnozy umiejętności społecznych wychowanków, zalecanej przez MEN w Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego w ramach tak zwanej „diagnozy przedszkolnej”. Zwrócono uwagę na niejasności dokumentu w zakresie sposobu konstruowania celów wychowania społecznego. Wskazano na przesłanki teoretyczne wyznaczające, szerzej niż w Podstawie, kryteria dotyczące przedszkolnej diagnozy umiejętności społecznych. Zaproponowano koncepcje, które pozwalają zrozumieć sposób powstawania „społeczności dziecięcej” poprzez naukę współdziałania i potrzebę wspólnoty intencji w kontakcie z drugim człowiekiem (Bruner, Schaffer, Tomasello). Gromadzenie wiedzy o umiejętnościach społecznych wychowanków wymaga od nauczyciela doboru takich dróg diagnozy, które rzeczywiście pozwolą poznać miejsce dziecka w „społeczności dziecięcej”, różniącej się od społeczeństwa dorosłych oraz kierującej się własnymi regułami. W artykule zaproponowano formy pracy, dzięki którym nauczyciel może obserwować i interpretować relacje dzieci z rówieśnikami w sytuacjach naturalnych, takich jak zabawy spontaniczne, tutoring rówieśniczy, współpraca rówieśnicza, a także w aranżowanych sytuacjach edukacyjnych jak grupowe uczenie się poprzez współpracę