Dylematy nowicjusza. Konteksty stawania się nauczycielem edukacji przedszkolnej

Learning how to perform the professional role of the teacher is a longlasting and complex process conditioned by various – sometimes divergent – perspectives, perceptions of the profession, convictions and social practices. The specificity of teachers’ work is based on the simultaneous fulfilment of two roles: that of teaching of others and that of conducting their own learning. How to harmonize these roles is a dilemma that can be seen particularly clearly at the beginning of the teacher’s professional career. Teachers at the start of their careers, especially, have many problems and areas of concern as they seek to adapt to a new work environment. The text presented here pertains to the problems involved in fulfilling their professional role encountered by novice teachers at pre-school level. The aim of the considerations explored here is to reflect on the complexity of the conditions influencing the teacher during the period of their becoming acquainted with and learning their profession. I intend to examine the raison d’etre for the doubts which can be felt by teachers of small children as they plan and decide upon their professional actions and approaches – taking for granted the assumption that they themselves are responsible for these in pedagogical and in personal contexts. I begin by discussing the essence of the professional development of the teacher. I use the category of “becoming” as a lens through which to view the teacher’s professional role. It turns out that when examining the structure of the role in which a novice teacher functions, the characteristics of the process of “becoming” elaborated here can be recognized (variability, transformation, a sense of freedom). In the final part of the text, I try to show the dilemmas faced by the novice pre-school teacher, in order to define those areas of professional activity that may prove to be a source of concern for teachers.Uczenie się roli zawodowej przez nauczyciela to długotrwały i złożony proces, który uwarunkowany jest różnorodnymi, czasami odmiennymi, perspektywami postrzegania zawodu, przekonaniami oraz praktykami społecznymi. Specyfika pracy nauczyciela polega na równoczesnym pełnieniu dwóch ról: uczącego innych oraz uczącego się. Uzyskanie harmonii pomiędzy tymi dwiema rolami to dylemat przede wszystkim wyraźnie widoczny w okresie rozpoczynania kariery zawodowej. Szczególnie początkujący nauczyciele, rozpoczynając adaptację do nowego środowiska pracy, napotykają wiele problemów i trudności, które mogą budzić ich niepokój. Prezentowany tekst dotyczy problematyki pełnienia roli zawodowej przez początkujących nauczycieli edukacji przedszkolnej. Celem prowadzonych rozważań jest refleksja nad uwarunkowaniami, którym podlega nowicjusz w okresie poznawania i uczenia się zawodu. Poszukuję w nim uzasadnienia dla wątpliwości, które może odczuwać nauczyciel małego dziecka, projektując własne działania zawodowe, przy założeniu, że przebiegają one w dwóch uzupełniających się kontekstach: dydaktycznym i osobistym. Zaczynam od krótkiego omówienia istoty rozwoju zawodowego nauczyciela. Następnie do oglądu roli zawodowej nauczyciela wykorzystuję kategorię stawania się. Dokonuję strukturalnego oglądu roli, w której funkcjonuje początkujący nauczyciel, a następnie rozpoznaję w niej wybrane cechy procesu stawania się (zmienność, przeobrażanie się, poczucie wolności). W końcowej części tekstu staram się pokazać dylematy, przed którymi staje początkujący nauczyciel edukacji przedszkolnej, określić obszary działalności zawodowej, które mogą być źródłem niepokoju nauczycieli