BAAC rapport V-18.0292

In opdracht van Bureau LUX architectuur en advies heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC een archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (verkennende fase) uitgevoerd in het plangebied Wilhelminastraat 1 te Haarlem. Op basis van het bureauonderzoek geldt voor het plangebied een hoge verwachting op het aantreffen van archeologische waarden (nederzettingsresten, graven akkerlagen e.d.) uit het laat-neolithicum tot en met de Romeinse tijd. De mogelijke resten zullen zich bevinden in de top van de strandwalafzettingen of in de top van de bovenliggende duinafzettingen. De strandwal is na verloop van tijd verdronken, waardoor er veen heeft kunnen groeien. Vanuit het Spaarne is waarschijnlijk in de 11e -13e eeuw klei afgezet op het gebied. Hoewel de aanwezigheid van archeologische resten nooit geheel uit te sluiten is, is de veenvlakte meestal een minder aantrekkelijk bewoningsgebied, zeker in de directe nabijheid van een strandwal. Derhalve wordt aan dit niveau een lage archeologische verwachting toegekend. Het plangebied maakt vanaf de 15e eeuw deel uit van de historische kern van Haarlem. De toenmalige gracht en stadsmuur doorkruisten het plangebied. Vanaf het begin van de 19e eeuw vond de ontmanteling plaats van de vestingwerken. Eerst werd de stadsmuur gesloopt. Tegen het einde van de 19e eeuw werd ook de gracht gedempt. De huidige bebouwing in het plangebied dateert uit de 19e en 20e eeuw. Op basis hiervan geldt voor het plangebied voor de nieuwe tijd een hoge archeologische verwachting. De te verwachten resten bestaan uit restanten van de laatmiddeleeuwse stadsverdediging (funderingen van stenen muren met hierin geïntegreerde poorten en torens of aarden wallen) en een in de 19e eeuw gedempte laatmiddeleeuwse gracht. Tijdens het veldonderzoek is vastgesteld dat de natuurlijke ondergrond aan de basis bestaat uit duin- of strandwalzand (Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Zandvoort). Dit pakket bestaat uit grijs, matig tot zeer fijn, goed gesorteerd kalkrijk zand. De stadsgracht is tot in het duin- of strandwalzand ingegraven waardoor de top van deze afzettingen niet intact is. De bodem van de gracht is aangetroffen op 2,6 tot 2,8 m –mv. De bodem van de oorspronkelijke gracht bestaat uit zwak zandig tot zwak kleiig veen waarin fragmenten aardewerk, baksteenpuin, mortel en houtskool voorkomen. Het aardewerk dateert uit de 16e – 18e eeuw. De venige grachtbodem is afgedekt door matig siltig zand dat over het algemeen zwak tot matig humeus is en veel fragmenten puin bevat. Het betreft de grachtvulling. De top van dit pakket ligt op 1,3 – 1,6 m –mv. Hierop ligt een pakket grijs zwak siltig zand. Dit betreft het materiaal waarmee de voormalige gracht is gedempt. In alle boringen bestaat de bovenste 0,3 – 0,7 m uit zwak siltig, matig fijn zand met schelpresten en zandbrokken. Het betreft een opgebracht pakket dat waarschijnlijk in verband gebracht kan worden met het bouwrijp maken van het perceel voorafgaand aan de bouw van de huidige bebouwing in het plangebied. Er zijn geen recente verstoringen dieper dan 70 cm aangetroffen. Indien de voorgenomen uitbreiding van het pand zal worden gerealiseerd door middel van de aanleg van een kelder onder de achterzijde van het pand aan de Wilhelminastraat 1 zal hiertoe maximaal tot 2,0 m –mv worden ontgraven. Hierbij worden de aanwezige archeologische resten verstoord. Indien de archeologische resten niet in situ kunnen worden behouden, wordt voor het plangebied vervolgonderzoek aanbevolen. Gezien de diepte van de archeologische lagen (in ieder geval tot 2,6 m -mv), de hoogte van de grondwaterstand en het kleine oppervlak adviseert BAAC een archeologische begeleiding, conform protocol opgraven van de hele ontgraving uit te laten voeren. Tijdens dit onderzoek kan de aard van het puin worden vastgesteld, kan de opbouw van de stadgracht in meer detail worden gedocumenteerd en kan het vondstmateriaal uit de grachtbodem en de grachtvulling worden geborgen. Archeologische begeleiding houdt in dat tijdens of direct voorafgaand aan het uitgraven van de kelder archeologische waarnemingen worden verricht. Een archeologische begeleiding behoort plaats te vinden op basis van een Programma van Eisen (PvE). Dit PvE dient voor aanvang van het onderzoek te worden opgesteld door een senior-archeoloog en te worden beoordeeld door de archeologische dienst van de gemeente Haarlem. Bovenstaand advies dient beoordeeld te worden door de bevoegde overheid (gemeente Haarlem) en leidt tot een selectiebesluit. Na afronding van het onderzoek heeft de initiatiefnemer besloten af te zien van de bodem verstorende ingrepen waardoor archeologisch vervolgonderzoek op dit moment niet meer noodzakelijk is. Op grond hiervan heeft de gemeente Haarlem een omgevingsvergunning verleend