2019-09/03

Door De Steekproef bv is een archeologisch onderzoek uitgevoerd aan de Eastwâl te Balk, gemeente De Fryske Marren, provincie Fryslân (zie Figuur 1). De aanleiding voor het onderzoek is de geplande herinrichting van het terrein. De geplande bodemingrepen kunnen tot aantasting van het bodemarchief leiden. Om na te gaan of in het plangebied archeologische waarden aanwezig zijn, is door De Steekproef bv een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek verkennende fase (IVO-O), uitgevoerd. Het doel van het bureauonderzoek is het opstellen van een archeologisch verwachtingsmodel van het gebied aan de hand van beschikbare fysisch-geografische, archeologische en historisch-geografische informatie. Tijdens het veldonderzoek is dit verwachtingsmodel getoetst. Daartoe zijn de opbouw en gaafheid van de bodem bepaald. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel wordt in het plangebied een met veen en of klei afgedekt dekzandlandschap verwacht met in de top daarvan mogelijk archeologische resten uit de steentijd. De kans hierop is het grootst op relatief hooggelegen delen van het (afgedekte) dekzandlandschap waarop podzolbodems getuigen van droge, voor bewoning geschikte omstandigheden gedurende de steentijd. Door de ligging van het plangebied in een voormalig weiland dat tot in de tweede helft van de twintigste eeuw ver van de bebouwing lag, is de kans op bewoningresten uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd laag. Om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen zijn 22 boringen geplaatst met een guts met een diameter van drie centimeter. Uit de resultaten van het booronderzoek blijkt dat de bodem in het plangebied plaatselijk tot in de pleistocene ondergrond is verstoord. Op de meeste overige delen is een door veen (en soms klei) afgedekt dekzandlandschap waargenomen waarvan de top van het dekzand nooit droog genoeg is geweest voor het ontstaan van podzolbodems. Het grootste deel van het plangebied zal in het (verre) verleden dan ook niet aantrekkelijk zijn geweest voor bewoning. Alleen op het zuidoostelijke deel van het plangebied zijn in vier boringen goed ontwikkelde podzolbodems aangetroffen. De top van het dekzand ligt hier op ongeveer 1,2 meter beneden NAP. Nergens in het plangebied zijn archeologische indicatoren gevonden. Selectie-advies door senior KNA-archeoloog/prospector drs. R.P. Exaltus Omdat de bodem in het grootste deel van het plangebied in het verleden niet geschikt was voor bewoning en er geen archeologische indicatoren zijn gevonden, bestaat er geen aanleiding tot het adviseren van vervolgonderzoek. Wel wijzen wij erop dat als hier bij toekomstig graafwerk onverhoopt toch archeologische grondsporen worden aangetroffen en/of vondsten worden gedaan, hiervan direct melding dient te worden gemaakt conform de Erfgoedwet 2015, artikel 5.10 & 5.11. Wij adviseren dit te doen bij de gemeente De Fryske Marren en bij de provinciaal archeoloog: dhr. G. de Langen tel: 058-2925487 (g.delangen@fryslan.frl). De gemeente De Fryske Marren, dhr. G. Zaal, heeft op 17 september 2019 besloten het selectie-advies over te nemen