Love your enemies... The ethics of forgiveness as a foundation of the relationship of Henryk Sienkiewicz to the Russians?

The article presents reflections on Sienkiewicz’s relationship with foreign nations, especially those who in the course of history have become hostile to the Poles, and even hateful, and in particular with the Russian nation. The so-called “Russian question” has been dealt with here based on the New Testament ethic of universal forgiveness in the context of both individual human formation, as well as in terms of the shaping and protection of national identity. The thesis of the sketch comes down to the opinion that the commandment to love our enemies formulated by Christ is in the studied texts of Sienkiewicz a foundation for authentic human relationships and an essential element of the author’s socio-political programme.Sylwia Karpowicz-Słowikowska – dr, adiunkt, w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Autorka książki „Kwestia niemiecka” w publicystyce Bolesława Prusa (2011), współredaktorka Teki rozmaitości z wieku nie tylko XIX (2011), Fascynacja, zachwyt, zakręcenie w literaturze polskiej XIX i początku XX wieku (2016), Paranoje, obsesje, natręctwa w polskiej literaturze XIX wieku (2016), Myśl filozoficzna, teologiczna i socjologiczna Bolesława Prusa. W 120. rocznicę rozpoczęcia druku „Najogólniejszych ideałów życiowych” (w druku). Drukowała artykuły w czasopismach: „Pamiętnik Literacki”, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, „Świat i Słowo”, książkach zbiorowych. Członek redakcji czasopisma „Studia Rossica Gedanensia”, kierownik Pracowni Badań nad Twórczością Bolesława Prusa, członek Pracowni Rosja w literaturze i kulturze polskiej w wiekach XIX-XXI, uczestnik grantu „Edycja Krytyczna Pism Wszystkich Bolesława Prusa”. Laureatka w konkursie im. Konrada i Marty Górskich, nagrodzona Medalem KEN, członek Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza.Uniwersytet GdańskiAdamek-Świechowska A., Henryk Sienkiewicz wobec Rosji, [w:] Między rusofobią a rusofilią. Poglądy, postawy i realizacje w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku, pod red. S. Karpowicz-Słowikowskiej, E. Mikiciuk, T. Sucharskiego, Gdańsk 2016.Bujnicki T., Słowiański Wschód w Sienkiewiczowskich powieściach historycznych, [w:] tenże, Na pograniczach, kresach i poza granicami, red. M. Siedlecki, Ł. Zabielski, Białystok 2014.Gloger M., Henryk Sienkiewicz wobec religii, [w:] Poszukiwanie świadectw. Szkice o problematyce religijnej w literaturze II połowy XIX i początku XX wieku, pod red. J.A. Malika, Lublin 2008.Gloger M., W oczach Zachodu. Rosja i jej cywilizacja w listach i publicystyce Sienkiewicza, [w:] Sienkiewicz z innej strony, pod red. J. Axera, T. Bujnickiego, Warszawa 2015.Gloger M., Wobec religii, [w:] tenże, Sienkiewicz nowoczesny, Bydgoszcz 2010.Głąb G., „Miłujcie nieprzyjacioły wasze…” Nowotestamentowa etyka powszechnego wybaczenia w wybranych nowelach Bolesława Prusa, [w:] Biblia w literaturze polskiej. Romantyzm – pozytywizm – Młoda Polska, pod red. E. Jakiela, J. Mosakowskiego, Gdańsk 2013.Grajewska A., Od „piękności walki” do „odnowy duszy wspólnej” (literatura w poszukiwaniu sensu rewolucji), [w:] Literatura polska wobec rewolucji, pod red. M. Janion, Warszawa 1971.Jakóbczyk J., Sienkiewicz, Prus, Orzeszkowa w wirach rewolucji 1905–1907, [w:] Studia o twórczości Elizy Orzeszkowej, red. J. Paszek, Katowice 1989.Karpowicz-Słowikowska S., „Zegary teraz prędko idą”. Wokół 1905 roku – listy otwarte Sienkiewicza, Orzeszkowej i Prusa z lat 1904−1907, [w:] Między rusofobią a rusofilią. Poglądy, postawy i realizacje w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku, pod red. S. Karpowicz-Słowikowskiej, E. Mikiciuk, T. Sucharskiego, Gdańsk 2016.Kołodziej D., Henryk Sienkiewicz wobec rewolucji 1905–1907, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin–Polonia, Sectio F, vol. XXXI, 10, Lublin 1976.Krzyżanowski J., Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy, Warszawa 1966.Mokranowska Z., Sienkiewicz a Rosja, [w:] Sienkiewicz wobec Europy, Studia Sienkiewiczowskie, t. 4, pod red. L. Ludorowskiego i in., Lublin 2004.Nofer-Ładyka A., Henryk Sienkiewicz, wyd. 6, Warszawa 1988.Obsulewicz-Niewińska B., „Nieobałamucona” wrażliwość. Pisarze okresu pozytywizmu o filantropii i miłosierdziu, Lublin 2008.Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (Biblia Tysiąclecia), wyd. 3 popr., Warszawa 1980.Salij J. OP, Miłujcie nieprzyjacioły wasze. Miłość nieprzyjaciół w Polsce, Paryż 1983.Sienkiewicz H., Dzieła, t. 3, Warszawa 1948.Sienkiewicz H., Dzieła, t. 12, Warszawa 1949.Sienkiewicz H., Dzieła, t. 33, Warszawa 1949.Sienkiewicz H., Dzieła, t. 34, Warszawa 1949.Sienkiewicz H., Dzieła, t. 44, Warszawa 1950.Sienkiewicz H., Dzieła, t. 54, Warszawa 1952.Sienkiewicz H., Listy, oprac. M. Bokszczanin, t. 2, cz. 3, Warszawa 1996.Sienkiewicz H., Krzyżacy t. 2, rozdz. 25, wyd. 3, Gdańsk 1990, s. 237.Sienkiewicz H., Pan Wołodyjowski, rozdz. 25, Warszawa 1991, s. 214.[H. Sienkiewicz], List otwarty Polaka do ministra rosyjskiego, Lwów 1904 www.sbc.org.pl:2642, dostęp: 14.09.2014.[H. Sienkiewicz], Poland and Russia. The Czar’s Government in Poland and on the Danube, „Daily Evening Post” (San Francisco), 8.09.1877, cyt. za: J. Bukowiecki [J. Krzyżanowski], Pierwszy artykuł polityczny Henryka Sienkiewicza, „Wiadomości” (Londyn) 1965 nr 4.Szonert E., Spotkania z Sienkiewczem. Studia, szkice, sylwetki, Warszawa 1987.Szonert E., Z teki listów Sienkiewicza, „Ruch Literacki” 1960, z. 3.Sztachelska J., Zabijanie klasyków. Studia i eseje, Białystok 2015.Szweykowski Z., „Trylogia” Sienkiewicza. Szkice, Poznań 1967.Wójcicka Z., Konteksty „Wirów” Henryka Sienkiewicza, „Ruch Literacki” 2007, z. 2 (281).14115