Iconographic materials and forming the narrative on Polish culture at the beginning of the 20th century. The case of Zygmunt Gloger

The article oscillates between two words – “collection” and “illustration”, which – according to the author – lead to an important thread in Gloger’s activity, that is, the visuals he collected for many years. Engravings, drawings (both his own and of befriended artists and amateurs), photographs, news clippings, reproductions cut from magazines and books constitute the private iconographic archive of the researcher from Jeżewo. This aspect of Gloger’s work leads to another important thread in his activities, to which so far little attention has been devoted. Despite the lack of sources and only few remaining materials, the author of the text is trying to determine the nature of Gloger’s collection, ways of collecting, as well as the role that iconographic materials played in the work of the ethnographer.Instytut Sztuki PANKraków, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli, sygn. 57357/MEK: Dr. I. Kopernicki Types et Costumes de la Pologne.Warszawa, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, rkps 461: Korespondencja Zygmunta Glogera z lat 1889–1907 związana z pracą nas budownictwem drewnianym w dawnej Polsce.Warszawa, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, rkps 462: Materiały warsztatowe do pracy Zygmunta Glogera: Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa w dawnej Polsce.Zakopane, Muzeum Tatrzańskie, Archiwum, sygn. AR/NO/842. Sztuka ludowa na Podhalu. Wyszycia na ubraniach, 1904–1928.Bibljografja pism Zygmunta Glogera, zebrał i ułożył Stefan Demby, „IV Rocznik Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego” 1910, R. 4, s. 249–312.Eljasz-Radzikowski Walery, Ubiory w Polsce i u sąsiadów, t. 1 cz. 1. Do końca XI wieku, Kraków 1879; t. 1, cz. 2. Wiek XII i XIII, Kraków 1889.Eljasz-Radzikowski Walery, Ubiory w Polsce i u sąsiadów w wieku XIV […] Ogólnego zbioru część III, Kraków 1899.Eljasz-Radzikowski Walery, Ubiory w Polsce i u sąsiadów w wieku XV […] Ogólnego zbioru część IV, Kraków 1905.Federowski Michał, Zygmunt Gloger. (Garść wspomnień osobistych), odbitka z „Ziemi”, Warszawa 1912.Gembarzewski Bronisław, Archiwum Ikonograficzne, „Nauka Polska” 1918, R. 1, s. 439–442.Gloger Zygmunt, Dawne świrny i spichlerze, „Wisła” 1889, t. 3, z. 4, s. 487–492.Gloger Zygmunt, W kwestyi ginących zabytków, „Tygodnik Ilustrowany”, 1890, nr 17, s. 268.Gloger Zygmunt, Dolinami rzek. Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy, Warszawa 1903.Hafty ludowe. Krakowskie, zebrał S. Udziela, Kraków 1905.Herbst Stanisław, Nad Encyklopedią staropolską Glogera, [w:] Granice sztuki. Z badań nad teorią i historią sztuki, kulturą artystyczna oraz sztuka ludową, Warszawa 1972, s. 59–63.Jamski Piotr Jacek, Struktura zbiorów ikonograficznych Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości oraz historia ich dezintegracji, [w:] Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości, red. E. Manikowska, P.J. Jamski, Warszawa 2014, s. 93–138.Jasiewicz Zbigniew, Początki polskiej etnologii i antropologii kulturowej (od końca XVIII wieku do roku 1918), Poznań 2011.Kapuścik Janusz, Władysław Matlakowski. Lekarz – pisarz – uczony, Warszawa 1995.Kitowska-Łysiak Małgorzata, Kazimierz Mokłowski (1869–1905) i jego stanowisko w sprawie tzw. stylu narodowego w architekturze polskiej, „Lud” 1986, t. 70, s. 105–123.Wieś i miasteczko, Warszawa 1916.Komorowska Teresa, Gloger. Opowieść biograficzna, Warszawa 1985.Kopania Izabela, Początki dokumentacji wizualnej w etnografii: amatorzy, instrukcje, próby kodyfikacji, [w:] Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego, Archeologia – etnografia – historia sztuki, red. E. Manikowska, I. Kopania, Warszawa 2014, s. 127–148.Kopania Izabela, „Społeczne życie wizerunku”. O funkcjonowaniu materiałów ikonograficznych z polskich archiwów dziedzictwa kulturowego, ok. 1900– 1939, [w:] Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości, red. E. Manikowska, P.J. Jamski, Warszawa 2014, s. 141–173.Korespondencja przyjaciół. Listy Zygmunta Glogera do Tymoteusza Łuniewskiego z lat 1879–1904, wyd. A. Kołodziejczyk, „Kultura ludowa Mazowsza i Podlasia. Studia i materiały”, red. A. Kołodziejczyk, A. Stawarz, t. 3, Warszawa 1999, s. 213–254.Manikowska Ewa, Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Problemy i metody badawcze, [w:] Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego, Archeologia – etnografia – historia sztuki, red. E. Manikowska, I. Kopania, Warszawa 2014, s. 7–49.Libera Zbigniew, Etnograficzne wycieczki i zbieranie rzeczy ludowych w XIX wieku, [w:] Wędrować, pielgrzymować, być turystą: podróż w dyskursach kultury, red. P. Kowalski, Opole 2003, s. 248–260.Manikowska Ewa, Anatomia zbiorów ikonograficznych Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości: ilustrowane syntezy kultury narodowej, [w:] Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości, red. E. Manikowska, P.J. Jamski, Warszawa 2014, s. 21–92.Maroszek Józef, Zygmunt Gloger (1845–1910) i jego wizja badań regionalnych, [w:] Wybitni przedstawiciele ziemiaństwa podlaskiego w XIX i XX wieku, red. S. Kordaczuk, Siedlce 2011, s.47–64.Matlakowski Władysław, Budownictwo ludowe na Podhalu, Kraków 1892.Matlakowski Władysław, Zdobienie i sprzęt ludu polskiego na Podhalu: zarysy życia ludowego, Warszawa 1901.Mokłowski Kazimierz, Sztuka ludowa w Polsce, Lwów 1903.Plutecka Grażyna, Garztecki Juliusz, Fotografowie nietypowi, Kraków 1987.Posiedzenie Komisji Antropologicznej dnia 13 stycznia 1875 roku, „Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności” 1875, t. 2. Posiedzenie Komisji Antropologicznej dnia 30 października 1900 roku, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” 1901, t. 5.Skrukwa Agata, Ikonografia etnograficzna w zbiorach Oskara Kolberga, „Lud” 1993, t. 76, s. 47–58.Spis prywatnych zbieraczów z wyszczególnieniem ich zbiorów i kierunku, w jakiem przede wszystkiem swoim studiom się oddają, „Rocznik dla Archeologów, Numizmatyków i Bibliografów Polskich. Rok 1871”, wyd. S. Krzyżanowski, Kraków 1874.Straszewska Anna, Kostium historyczny w twórczości Jana Matejki na tle malarstwa XIX wieku, Warszawa 2012.Syska Henryk, Zygmunt Gloger, Warszawa 1963.Szweykowski Zygmunt, Zarys historii Kasy im. Mianowskiego, „Nauka Polska” 1932, R. 15, s. 2–202.Ubiory ludu polskiego. Zeszyt I. Krakowskie, Kraków 1904.Ubiory ludu polskiego. Zeszyt II. Krakowskie, Kraków 1909.Ubiory ludu polskiego. Zeszyt III. Zeszyt III. Górale beskidowi, Kraków 1932.Wokół Encyklopedii staropolskiej. Listy Zygmunta Glogera do Hieronima Łopacińskiego z lat 1900–1903, wyd. R. Żurkowa, „Rocznik Białostocki” 1976, R. 13, s. 299–307.Zygmunt Gloger – badacz przeszłości ziemi ojczystej. Materiały z sesji popularnonaukowej. Łomża, 25–26 maja 1974 r., red. J. Babicz, A. Kutrzeba-Pojnarowa, Warszawa 1978.10712