LEGENDHA CANDHI PARI LAN CANDHI SUMUR ING DESA CANDIPARI KECAMATAN PORONG KABUPATEN SIDOARJO

Abstrak Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur sawijining wujud folklor lisan kang nduweni sesambungan karo wewangunan Candhi Pari lan Candhi Sumur ing Desa Candipari, Kecamatan Porong Kabupaten Sidoarjo. Legendha kasebut ora dumadakan ana, nanging ana mula bukane saengga ana sejarah sajroning legendha kasebut. Candhi Pari lan Candhi Sumur kawangun nalika mangsa kerajaan Majapahit yaiku taun 1293 Saka (1371 M) kang dipimpin dening Raja Hayam Wuruk. Candhi kasebut kawangun kanggo mengeti ilange Jaka Pandelegan lan Nyai Walang Angin. Underane panliten iki yaiku: (1) Kepriye Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur, (2) Kepriye struktur Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur, (3) Apa pigunane Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur kanggo masyarakat Desa Candipari, lan (4) Apa nilai budaya kang kinandhut sajroning Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur. Dene tujuwan panliten yaiku: (1) Njlentrehake kepriye Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur, (2) Ngandharake struktur Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur, (3) Ngandharake pigunane crita Legendha Chandi Pari lan Candhi Sumur kanggo masyarakat Desa Candipari, lan (4) Ngandharake apa bae nilai budaya kang kinandhut sajroning Legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur. Paedah kang bisa dijupuk saka panliten iki yaiku:(1) Nambah kawruh panliti ngenani legendha sawijine panggonan sing ana gayutane karo candhi, (2) Nambah akehe kumpulaning crita legendha sing ana gayutane karo candhi-candhi, (3) Menehi kawruh marang bebrayan yen ing Kecamatan Porong, Sidoarjo nduweni objek wisata sejarah yaiku Candhi Pari, lan (4) Sumbangan refrensi kabudayan Jawa tumrap piwulangan basa Jawa ing sekolah. Kanggo ngonceki perkara kang dadi punjering panliten, nggunakake konsep legendha saka pamawase Brunvand (1991), kanggo medharake bab struktur nggunakake pamawase saka Nurgiyantoro (2007), medharake bab piguna folklor sajroning masyarakat nggunakake panemune Bascom (2001), dene kanggo medharake nilai budaya sajrone crita legendha nggunakake konsep nilai budaya saka pamawase Djamaris (1993). Metodhe kang digunakake ing panliten iki yaiku nggunakake metodhe panliten deskriptif kualitatif. Pangumpulane data panliten ditindakake kanthi cara observasi, wawancara, nyathet, ngrekam, dhokumentasi lan transkripsi. Analisis data ditindakake kanthi cara ngrekonstruksi asile wawancara ngenani crita legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur, uga dijangkepi data kang bisa nyengkuyung asiling panliten banjur menehi interpretasi ing saben wujud data kasebut. Asile panliten iki yaiku legendha candhi pari lan candhi sumur kalebu sakcrita. Saliyane iku gegambaran bebrayan Desa Candipari nduweni gegayutan karo crita legendha kasebut ing babagan pendhudhuk, pakaryan, lan agamane. Sajroning legendha Candhi Pari lan Candhi Sumur nduweni struktur crita kang kaperang dadi telu, yaiku alur, pamaragan, lan latar. Legendha minangka wujud folklor lesan uga nduweni piguna sajroning masyarakat sekitar. Candhi Pari lan Candhi Sumur uga nduweni piguna kanggo masyarakat Desa Candipari, yaiku kanggo piranti pangesahan kabudayan, kanggo piranti pendhidhikan, kanggo piranti pameksan lan pangawas supaya norma-norma ing masyarakat digugu karo anggota kolektif, lan kanggo hiburan masyarakat.Nilai budaya kang kinandhut yaiku nilai budaya gegayutan antarane manungsa marang Gustine kanthi mujudake rasa syukur, nilai budaya kang ana gegayutane manungsa marang alam donya yaiku kanthi waspada marang apa bae kang bakal dumadi, nilai budaya kang ana gegayutane manungsa minangka makhluk sosial yaiku kanthi padha tetulung, lan nduweni rasa wales budi.   Tembung wigati: legendha, struktur, piguna, lan nilai buday