Almenningsþörf í skilningi 1. mgr. 72. gr. stjórnarskrárinnar

Almenningsþörf er eitt skilyrða eignarnáms í íslenskum rétti skv. 1. mgr. 72. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 (stjskr.). Efni þessarar ritgerðar er að skýra inntak þessa skilyrðis eignarnáms, kanna beitingu þess í dómaframkvæmd Hæstaréttar og taka afstöðu til þess hvort mat á skilyrðinu liggi endanlega hjá dómstólum annars vegar eða löggjafanum og stjórnvöldum hins vegar. Jafnframt verður almenningsþörf í skilningi 1. mgr. 72. gr. stjskr. borin saman við sambærilegt skilyrði í 1. gr. 1. samningsviðauka mannréttindasáttmála Evrópu með hliðsjón af því hvernig þessi tvö skilyrði hafa verið túlkuð í dómaframkvæmd. Ritgerðin er þannig uppbyggð að í kafla 2 verða hugtökin eign og eignarréttur skilgreind. Í kafla 3 verður fjallað um ákvæði 1. mgr. 72. gr. stjskr. Í kafla 4 verður gerð grein fyrir því hvernig ákvörðun um eignarnám er háttað. Í kafla 5 verður hugtakið almenningsþörf í 1. mgr. 72. gr. stjskr. borið saman við sambærilegt skilyrði í 1. gr. 1. samningsviðauka mannréttindasáttmála Evrópu. Í kafla 6 verður fjallað um inntak skilyrðisins um almenningsþörf og efnisþætti þess. Í kafla 7 verður fjallað um endurskoðunarvald dómstóla á skilyrðinu um almenningsþörf, annars vegar endurskoðun dómstóla á mati löggjafans og hins vegar endurskoðun dómstóla á mati stjórnvalda. Í kafla 8 verða niðurstöður ritgerðarinnar loks teknar saman