Veðsetning aflaheimilda. Ákvæði 4. mgr. 3. gr. laga um samningsveð nr. 75/1997

Eitt helsta deiluefni í íslenskri réttarsögu og íslensku þjóðfélagi í heild sinni er íslenska fiskveiðistjórnkerfið sem komið var á laggirnar á 9. áratug seinustu aldar eftir að dregið hafði verulega úr þorskveiði á árunum 1982-1983. Bæði lagalegar og pólitískar deilur hafa staðið um kerfið og réttlætingu þess að réttindum sem skilgreind eru sem sameign þjóðarinnar í 1. málsl. 1. mgr. 1. gr. laga um stjórn fiskveiða nr. 169/2006 sé skipt á milli og útdeilt til einstakra útgerðaraðila. Mörg fræðirit hafa verið skrifuð í lögfræði um fiskveiðistjórnkerfið og þá helst um eignarréttarlega stöðu aflaheimilda og hvort þær heimildir teljist eign í skilningi 72. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Ritgerðin takmarkast við þá heimild eignarréttar að geta veðsett eignir sínar til tryggingar fjárskuldbindingum sínum en með hækkandi markaðsverði á aflaheimildum hefur möguleikinn til að nýta þessar tilteknu heimildir til veðsetningar fengið enn meiri þýðingu bæði fyrir handhafa þessara réttinda og einnig fyrir fjármálafyrirtæki landsins sem hafa tekið veð í réttindunum ásamt hlutaðeigandi skipi. Þá mun ritgerðin einblína á hvernig sú heimild horfir við rétthöfum aflaheimilda í íslensku fiskveiðistjórnkerfinu skv. lögum um stjórn fiskveiða nr. 116/2006. Fyrstu tveir kaflarnir eru inngangskaflar þar sem fjallað verður um það hvað felst í heimild til veðsetningar, veðrétti fiskiskipa og aflaheimilda og hvernig sjálft fiskveiðistjórnkerfið er byggt upp ásamt umfjöllun um viðskiptakerfi aflaheimilda. Fjórði og jafnframt umfangsmesti kaflinn fjallar um ákvæði 4. mgr. 3. gr. laga um samningsveð nr. 75/1997 um bann við sjálfstæðri veðsetningu aflahlutdeildar og takmörkun á ráðstöfunarrétti veðsala. Fimmti kaflinn mun skoða framkvæmd veðhafa í dag og þá helst lánastofnana þ.e. hvernig framkvæmdinni er hagað við veðsetningu fiskiskipa með aflaheimildum. Þá mun sjötti kafli fara yfir fullnustu á slíku veði. Efni ritgerðarinnar miðast við gildandi rétt þann 15. apríl 2014