Um skilyrði lögvarinna hagsmuna í einkamálaréttarfari og þau tilvik er þeir kunna að hafa liðið undir lok

Það er grundvallarskilyrði í réttarfari að aðili hafi lögvarða hagsmuni af því að fá dóm um kröfur sínar. En hverjir eru þessir lögvörðu hagsmunir og hvernig er metið hvort að þetta skilyrði sé uppfyllt? Það hljóta að vera til einhver skilyrði sem almennt er hægt að styðjast við þegar metið er hvort að lögvarðir hagsmunir séu fyrir hendi, ekki getur verið að slíkt mat sé einfaldlega handahófskennt. Það er markmið þessarar ritgerðar að gera grein fyrir þeim skilyrðum sem þurfa að vera uppfyllt til þess að aðili teljist hafa lögvarða hagsmuni af því að fá dóm um kröfur sínar. Ef til eru skilyrði lögvarinna hagsmuna, þá vaknar spurningin hvort þessi skilyrði geti á einhverjum tímapunkti fallið brott og lögvarðir hagsmunir því liðið undir lok. Í ljósi þess að 70. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 tryggir öllum rétt til þess að fá úrlausn um réttindi sín og skyldur hvernig getur staðist að sá réttur sé takmarkaður á grundvelli þessa ólögmælta og óskýra skilyrðis? Ekki getur það þó verið æskilegt að slíkur réttur sé óheftur og að menn hafi ótakmarkaðan aðgang að dómstólum. Það er því nauðsynlegt að þessi aðgangur manna að dómstólum sæti skynsamlegum takmörkunum. Fjallað er stuttlega um hugtakið í réttum annarra ríkja auk þess tengsl hugtaksins við 70. gr. stjskr. og lögspurningar. Litið verður svo til dóma Hæstaréttar þar sem lögvarðir hagsmunir eru sérstaklega til umfjöllunar, gerð verður frekari grein fyrir skilyrðunum og þeim tilvikum þegar að lögvarðir hagsmunir hafa verið taldir liðnir undir lok og reynt að greina hvaða skilyrði teljast ekki lengur uppfyllt sem hafa leitt til þeirrar niðurstöðu