Biodiversity Beyond National Jurisdiction : The Icelandic Perspective

Umfjöllunarefni þessarar ritgerðar er fyrirhugaður samningur undir Hafréttarsáttmála Sameinuðu Þjóðanna um verndun og sjálfbæra nýtingu líffræðilegrar fjölbreytni utan lögsögu ríkja og afstaða íslenskra stjórnvalda til slíks samnings. Verndun og sjálfbær nýting líffræðilegrar fjölbreytni utan lögsögu ríkja hefur verið eitt stærsta og umdeildasta mál undanfarinna ára er varða málefni hafsins. Vatnaskil urðu í júní 2015 þegar allsherjarþing Sameinuðu Þjóðanna samþykkti með ályktun 69/292 að gerður yrði nýr lagalega bindandi samningur og kom í þeim tilgangi á fót undirbúningsnefnd sem lýkur störfum sínum í júlí 2017. Tilgangur ritgerðarinnar er að rannsaka helstu ástæður þess að talin sé þörf á slíkum samningi, bakgrunn samningsviðræðnanna og tiltekin tómarúm í alþjóðalögum varðandi málefnið auk helstu deilumála í því samhengi. Þá verður leitast við að kanna horfur hins fyrirhugaða samnings og hvaða áhrif hann kann að hafa á íslenska hagsmuni. Í öðrum kafla ritgerðarinnar verður litið til meginreglna umhverfisréttar er varða verndun líffræðilegrar fjölbreytni og sjálfbæra nýtingu utan lögsögu ríkja, auk þess sem fjallað verður um ástæður að baki því að talin sé þörf á hinum fyrirhugaða samning. Samhengisins vegna verður jafnframt fjallað um nokkra grunnþætti hafréttar, afmörkun hafsvæða og þróun haf- og umhverfisréttar. Þriðji kafli ritgerðarinnar fjallar um sögulegan bakgrunn haf- og umhverfisréttar auk þess sem ítarlega verður fjallað um ferlið sem hinn fyrirhugaði samningur hefur farið í gegnum. Fjórði kafli útlistar núgildandi regluverk og í fimmta kafla verða þau tómarúm sem bent hefur verið á í tenglsum við álitaefnið rædd. Í lok ritgerðarinnar er dregin sú ályktun að telja megi langt í land til að úr hinum fyrirhugaða samning verði, og að þar af leiðandi megi telja ólíklegt að einhverra áhrifa muni gæta hérlends í náinni framtíð. Það er þó ekki útilokað að af samningum verði, og mun gildissvið samningsins þá skipta miklu máli, enda hafa íslensk stjórnvöld lagt megináherslu á að fiskveriðar falli utan gildissviðs samningsins.The topic of this thesis is the ongoing process of negotiating an implementing agreement to the United Nations Convention on the Law of the Sea on the conservation and sustainable use of biodiversity in areas beyond national jurisdiction, paying particular attention to the Icelandic perspective and attitude towards such an agreement. This topic has perhaps been the most contentious aspect of the law of the sea in recent years. A breakthrough in the issue was achieved in June 2015, when the United Nations General Assembly decided to develop an international legally binding instrument under the Convention. To that end, a Preparatory Committee was established to make substantive recommendations on the elements of such an agreement by the end of 2017. The purpose of this thesis is to research the rationale for adopting a new implementing agreement, the background of the discussions for the potential agreement as well as gaps which have been identified in the legal framework applicable to the issue. The thesis will aim to examine the prospects of the potential agreement as well as how, or whether, it will affect Iceland. Chapter two will address principles of marine environmental law, contextual factors, and development of the law of the sea. Chapter three will outline relevant historical aspects as well as the process which led to the initiation of the negotiation process for a new implementing agreement. Chapter four will contemplate the existing legal framework and chapter five will discuss the gaps that have been identified in that legal framework. The thesis concludes despite the long negotiation process, the existing divergence in opinions may still be to extensive to reach consensus on important issues and consequently, it is rather unlikely that the Preparatory Committee will recommend convening an intergovernmental conference for the negotiations of the agreement after its fourth, and as for now, final meeting. It is however not considered entirely impossible, in which case the scope of the potential agreement will be a decisive factor for Iceland