The Punishment of Youth Offenders in Iceland: A comparison with Norway with Focus on Ungdomsstraff

Þegar dómstólar ákvarða refsingu í tilvikum ungmenna koma fjölmörg úrræði til skoðunar. Óskilorðsbundnir dómar fólgnir í innilokun, eru aðeins ein tegund þeirra viðurlaga sem til álita kemur að beita. Íslensk stjórnvöld leggja áherslu á að halda ungmennum utan veggja fangelsis. Leitast er við að veita þeim tækifæri til að taka upp breytta og betri lifnaðarhætti. Norðmenn taka í sama streng varðandi refsingar ungmenna. Sérreglur má finna í hegningarlögum beggja ríkja, sem undirstrika þá vægð sem ungmennum er veitt, á grundvelli ungs aldurs við ákvörðun refsinga. Í þessari ritgerð mun ég fjalla um unga afbrotamenn í íslensku og norsku réttarkerfi. Í fyrstu verður vikið að áhrifum refsinga á fólk og viðbrögðum samfélagsins til afbrota. Þá verða rakin þau viðurlagaúrræði og sérreglur sem koma til skoðunar í tilvikum ungmenna. Samfélagsþjónusta á Íslandi sem fullnustuúrræði verður skoðuð samhliða framkvæmd Norðmanna á úrræðinu. Markmið ritgerðarinnar er að varpa ljósi á þau úrræði sem íslenskt réttarkerfi býr yfir í tilvikum ungmenna. Þá mun ég leiða fyrir sjónir hvað felst í Ungdomsstraff, viðurlagategund sem hefur nýlega rutt sér til rúms í norsku lagaumhverfi. Kveikjan að lagasetningu um Ungdomsstraff, var að auka við þau úrræði í réttarkerfinu sem hafa það markmið að forða ungmennum frá óskilorðsbundnu fangelsi og efla afbrotavarnir. Fyrir tilstilli Ungdomsstraff geta dómstólar úrskurðað unga sakborninga í úrræði sem hefur meðferðarlegt gildi, í stað óskilorðsbundins fangelsis