What we wanted to do was to change the situation : distance teacher education as stimulation for school development in Iceland

The article describes the origin of a distance programme for teachers first offered at the Iceland University of Education in 1993 in response to a lack of qualified teachers in rural Iceland. Student teachers were teaching in their home districts while enrolled in the programme, which was organized as a combination of campus-based sessions and home study, communicating with university lecturers via the Internet. The purpose of the article is to enhance understanding of the inception of the programme and shedlight on the way in which student teachers’ participation in the distance programme enabled them to stimulate school development. Document analysis reveals the importance of the interaction of different factors in Icelandic society when the distance programme was taking shape. A description of the first steps in the development of the new teacher education model from the perspective of student teachers is based on data generated from interviews with three former distance students during visits to rural schools. Expansive learning theory (Engeström, 1987; Engeström & Sannino, 2010) was used as a theoretical framework for analysis and interpretation. The distance programme is looked at as an innovation in teacher education responding to a persistent lack of qualified teachers in rural regions. The findings suggest that an important factor in facilitating the inception of the programme was the collective responsibility of agents at different points within the school system in the rural districts collaborating with the Iceland University of Education. From the student teachers’ perspective, lack of contact with lecturers was a challenge they learned to overcome by forming networks to collaborate, share knowledge and experience and support one another. This development was increasingly mediated by use of the Internet and is suggested to have been an important contribution to the emerging new model of distance teacher education. It is claimed that the schoolbased distance students brought new knowledge from the programme into their schools, thereby contributing to school development.Í greininni er lýst upphafi heildstæðs kennaranáms í fjarnámi sem fyrst bauðst í Kennaraháskóla Íslands árið 1993. Þörf fyrir fjarnám spratt af skorti á kennurum með réttindi, einkum á landsbyggðinni. Kennaranemar unnu flestir sem kennarar heima í héraði á meðan þeir stunduðu námið. Það var skipulagt í nokkrum staðbundnum lotum á ári en þess á milli stunduðu nemar námið heima og áttu samskipti við kennarana í gegnum Internetið. Tilgangur greinarinnar er að auka skilning á tilurð fjarnámsins og varpa ljósi á hvernig þátttaka kennaranema í fjarnáminu styrkti þá í að efla skólaþróun í heimaskólum sínum. Gögnin sem rannsóknin byggir á eru skráðar heimildir og ýmis skjöl sem varpa ljósi á samspil ýmissa þátta í íslensku samfélagi sem urðu til þess að fjarnáminu var komið á fót. Þá var farið í heimsókn í nokkra skóla á landsbyggðinni og tekin viðtöl við nokkra þeirra fjarnema sem voru í fyrsta hópnum og þessi viðtöl eru notuð til að lýsa þróun fjarnámsins á fyrstu árunum frá sjónarhóli fjarnemanna sjálfra. Kenningin um víkkað nám (Engeström, 1987, Engeström og Sannino, 2010) var notuð sem fræðilegur rammi við greiningu gagnanna. Litið er svo á að fjarnámið sé nýjung í kennaramenntun sem komi fram sem svar við viðvarandi svæðisbundnum kennaraskorti. Niðurstöður benda til að mikilvægur þáttur í að greiða fyrir því að koma fjarnáminu á fót hafi verið samábyrgð aðila á ýmsum stigum innan skólakerfisins á landsbyggðinni og samvinna þeirra við Kennaraháskólann. Frá sjónarhóli fjarnemanna var lítið samband við kennarana vandamál sem þeir lærðu að takast á við með því að mynda hópa til að styðja hver annan, deila þekkingu og reynslu og vinna saman að verkefnum. Því er haldið fram að þessi þróun, sem var í vaxandi mæli studd af þróun í samskiptum á netinu, hafi verið mikilvægur liður í að móta þetta nýja form sem fjarnám kennara var. Því er ennfremur haldið fram að fjarnemar sem unnu við kennslu í skólum hafi fært með sér nýja þekkingu úr kennaranáminu inn í skólana og með því stuðlað að skólaþróun í sinni heimabyggð