Þróun óvígðrar sambúðar á Íslandi, réttaráhrif og framtíðarhorfur. Samanburður við Pólland og Norðurlöndin

Óvígð sambúð hefur þróast mikið á Íslandi í áranna rás. Hún fór frá því að vera refsiverð yfir í það að vera meðal annars lögð að jöfnu við hjúskap á sumum sviðum og vera óháð kyni. Mesti munurinn á réttaráhrifum óvígðrar sambúðar og hjúskapar liggur í fjárskiptum við slit sambúðar og í erfðarétti. Áhugarvert er að bera saman réttarstöðu sambúðarfólks á Íslandi við stöðuna í öðrum löndum. Samanburður við Pólland varpar ljósi á þá miklu þróun sem hefur átt sé stað á Íslandi, en réttarstaða sambúðarfólks í Póllandi er töluvert lakari en hér á landi. Á hinn bóginn er staða sambúðarfólks á Norðurlöndunum að vissu leyti betri en á Íslandi en í Svíþjóð, Noregi og Finnlandi er búið að koma á fót lögum um sambúð. Í Noregi hafa breytingar einnig verið gerðar á erfðalögum þar sem lögerfðatengsl hafa verið lögfest á milli sambúðarfólks sem og seta í óskiptu búi að vissum skilyrðum uppfylltum. Ýmislegt bendir til þess að margir geri sér ekki grein fyrir þeim réttaráhrifum sem óvígðri sambúð fylgja. Má velta því upp hvort ekki sé tímabært að setja heildarlög um óvígða sambúð hér á landi, eins og á Norðurlöndunum, í því skyni að skýra réttarstöðu sambúðarfólks. Álitamál er einnig hvort breyta skuli erfðalögum nr. 8/1962 til að heimila lögerfðatengsl milli sambúðarfólks og setu í óskiptu búi líkt og hefur verið gert í Noregi