Vinnumansal og mansalsákvæði 227. gr. a. almennra hegningarlaga nr. 19/1940

Ritgerð þessi fjallar um vinnumansal og mansalsákvæði 227. gr. a. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Fjallað er um hugtakið mansal, upphaf þess og alþjóðlegar skilgreiningar á hugtakinu. Hugtakið nær yfir það þegar þolandi mansals er fluttur, hýstur eða tekið er við honum þar sem hann er hagnýttur í vinnumansal. Í ritgerðinni er að finna alþjóðasamninga sem skipta miklu máli í tengslum við mansal og vinnumansal, eins og Palermó-samningurinn gegn fjölþjóðlegri skipulagðri glæpastarfsemi og samningur Evrópuráðsins um aðgerðir gegn mansali. Samþykktir Alþjóðavinnumálastofnunarinnar nr. 29 um nauðungarvinnu eða skylduvinnu og samþykkt nr. 105 um afnám nauðungarvinnu skipta einnig miklu máli við túlkun á því hvað fellur undir nauðungarvinnu. Ítarlega er farið yfir mansalsákvæði 227. gr. a. almennra hegningarlaga og einkum þær verknaðaraðferðir sem fram koma í ákvæðinu. Ekki hefur enn verið ákært í máli er varðar vinnumansal á Íslandi og því var nauðsynlegt að skoða erlenda dómaframkvæmd í því sambandi. Farið var yfir almennar reglur vinnumarkaðarins og þau lög og reglur sem gilda um erlend þjónustufyrirtæki og starfsmannaleigur. Greint er frá handbók sem Starfsgreinasamband Íslands gaf út fyrir starfsfólk stéttarfélaga um mansal á vinnumarkaði fyrr á árinu 2016 en henni er einkum ætlað að upplýsa starfsmenn stéttarfélaganna um það sem einkennir mansal og vísbendingar um að eitthvað misjafnt eigi sér stað á vinnustaðnum. Er handbókinni einkum ætlað að auðvelda starfsfólki að þekkja mansal og geta greint það. Samhliða umfjöllun um íslenska mansalsákvæðið voru sönnunarkröfur í mansalsmálum skoðaðar og einnig þeir þrír mansalsdómar sem gengið hafa hér á landi. Af þeim dómum má ráða að sönnun í mansalsmálum er erfið, þar sem hér er um flókið hegningarlagabrot að ræða. Mansalshugtakið er að breytast og með tilskipun Evrópusambandsins nr. 36/2011 um aðgerðir til þess að koma í veg fyrir mansal og vernda þolendur þess, hefur hugtakið að hagnýta fólk til að fremja glæpi, nú verið fellt undir mansalshugtakið. En þess má geta að Ísland hefur enn ekki innleitt umrædda tilskipun.