Viðurlög í fíkniefnamálum: Með sérstaka áherslu á minniháttar fíkniefnabrot

Ritgerð þessi fjallar um núgildandi fíkniefnalöggjöf, viðurlög við fíkniefnabrotum og refsistefnu í fíkniefnamálum. Löggjöfin verður skoðuð í sögulegu samhengi og einnig frá sjónarhorni fræðimanna. Farið verður yfir helstu lagabreytingar á löggjöfinni sem hefur átt sinn þátt í að móta þá stefnu sem ríkir hér á landi í dag. Sagt verður frá fíkniefnalöggjöfinni í Noregi, Danmörku og Svíþjóð í stuttu máli en litið var til þeirra þjóða við gerð íslenskrar löggjafar. Samkvæmt núgildandi löggjöf varða minniháttar fíkniefnabrot við lög um ávana- og fíkniefni nr. 65/1974 og stórfelld fíkniefnabrot varða við 173. gr. a) almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Dómaframkvæmd Hæstaréttar gefur vísbendingu um skilin þar á milli í málum tengdum innflutningi og vörslu á fíkniefnum. Fjallað verður um mismunandi refsistefnur í fíkniefnamálum. Kenningum um varnaðaráhrif verður gerð skýr skil og meðal annars skoðuð út frá dómum Hæstaréttar en sú kenning hefur sett svip sinn á íslenska löggjöf. Stuttlega verður sagt frá niðurstöðum tveggja skýrslna Global Commission on Drug Policy en það er alþjóðleg nefnd skipuð 25 leiðtogum og fræðimönnum. Nefndin, sem er sjálfstæð og óháð, telur tímabært að breyta því hvernig nálgast eigi fíkniefnavandann. Portúgalska leiðin verður stuttlega reifuð og borin saman við úrræði í sambærilegum málum hér á landi. Samanburðurinn er áhugaverður í málum er varða minniháttar fíkniefnabrot. Viðurlög við minniháttar fíkniefnabrotum verða skoðuð og verður reynt að varpa ljósi á tengsl milli annars vegar magns og tegundar vímuefnis og hins vegar refsingu. Sagt verður frá viðmiðunarreglum héraðsdómstóla varðandi refsingar á smærri brotum gegn lögum um ávana- og fíkniefni og einnig verður sagt frá fyrirmælum ríkissaksóknara nr. 2/2009 um brot sem ljúka má með lögreglusátt. Einnig verða fyrirmælin borin saman við fyrirmæli ríkissaksóknara nr. 8/2009 sem fjalla um afgreiðslu á málum vegna þjófnaðar í verslunum. Mismunandi meðferð mála þessara tveggja brotaflokka er áhugaverð þegar borin eru saman smávægileg brot ungmenna