Misneyting samkvæmt 31. gr. samningalaga nr. 7/1936

Sérstakt ákvæði um ógildingu löggerninga vegna misneytingar er ætlað að vernda þá sem haldnir eru þeim sérkennum sem finna má í 31. gr. sml. Ákvæðinu er einnig ætlað að hafa fyrirbyggjandi áhrif með því að koma í veg fyrir að einstaklingar noti sér slíkt ástand annarra sér til hagsbóta. Í þessari ritgerð verður fjallað um misneytingu (d. udnyttelse) samkvæmt 31. gr. samningalaga nr. 7/1936. Markmið þessara skrifa verður að fjalla almennt um 31. gr. sml. með áherslu á hvaða skilyrði ákvæðisins reyni mest á í dómaframkvæmd. Í öðrum kafla verður fjallað um meginreglur samningaréttarins um samningafrelsi og skuldbindingargildi samninga. Fjallað verður um tengsl þessara meginreglna við 31. gr. sml. Í þriðja kafla verður fjallað almennt um misneytingu. Í kaflanum verður dregin upp skýringarmynd af misneytingarhugtakinu. Fjallað um lögfræðilega merkingu þess og merkingu samkvæmt almennri málvenju. Einnig verður fjallað um muninn á nauðung og misneytingu. Því næst verður fjallað hvar ákvæði um misneytingu er að finna á öðrum réttarsviðum. Sýnt verður fram á greinarmuninn á annars vegar misneytingu í samningarétti og hins vegar í refsirétti og erfðarétti. Misneyting í samningarétti verður borin saman við annars vegar misneytingu í refsirétti og hins vegar misneytingu í erfðarétti. Í fjórða kafla verður fjallað almennt um ógilda löggerninga og í hvaða flokk 31. gr. fellur. Einnig verður litið til þess hvernig grandvísi geranda skiptir máli við beitingu 31. gr. sml. Að lokum verður fjallað um sönnunarbyrði í tengslum við 31. gr. sml. Í fimmta og viðamesta kafla ritgerðarinnar, verða hugtaksatriði 31.gr. sml. skýrð, hvert og eitt fyrir sig. Útskýrt verður hvað felst í þeim atriðum og hvað aðgreinir þau frá öðrum skilyrðum greinarinnar. Því næst verður fjallað sameiginlega um hugtökin einfeldni og fákunnátta. Leitað verður skýringa á því hvers vegna þessum hugtökum er slegið saman í þessum skilningi. Þar á eftir verður fjallað um léttúð og komist að niðurstöðu hvað felst í því hugtaki. Að því búnu verður fjallað um þá aðstöðu þegar þolandi er háður geranda og hvað felst í þeim aðstöðumun. Þá verður fjallað um hvort skilyrðum 31. gr. sml. sé ávallt beitt einum og sér eða hvort þeim er beitt saman í dómaframkvæmd. Þá verður og fjallað um skilyrði ákvæðisins að gerandi hafi notað sér þolanda til að afla sér hagsmuna eða áskilja sér þá. Því næst verður fjallað um skilyrði ákvæðisins um bersýnilegan mismun á hagsmunum á endurgjaldi. Skýrð verða sjónarmið um hvað teljist bersýnilegt og hvað ekki og dómar reifaðir til skýringar. Í sjötta kafla verður fjallað um réttaráhrif 31.gr. sml. Að lokum verður í sjöunda kafla litið yfir farinn veg og ritgerðin dregin saman í lokaorð