Höfundaréttur arkitekta

Arkitektar eru byggingarlistamenn og andleg sköpun er grundvöllur afkomu okkar, rétt eins og annarra listamanna. Hverning er list okkar varin? Hvað þurfum við listamennirnir að gera til þess að verja list okkar og tryggja þau verðmæti sem í list okkar eru fólgin og þar með fjárhagsleg réttindi okkar í framtíðinni? Með því að þekkja rétt okkar sem höfunda yfir hugverkum okkar. Í ritgerð þessari verður fjallað um sögu höfundaréttar á Íslandi, höfundarétt almennt og síðan þann þátt hans sem varðar stofnun og vernd hugverka byggingarlistamanna, arkitekta. Ritgerðin byggir í fyrsta lagi á höfundalögum nr.73/1972 og greinargerð með frumvarpi að lögunum. Í öðru lagi á fjórum greinum um höfundarétt. Einnig viðtölum við Erlu S. Árnadóttur hæstaréttarlögmann hjá Lex lögmannsstofu og Tryggva Tryggvason, arkitekt og lögfræðing og svo málþingi um höfundarétt á vegum Hönnunarmiðstöðvar Íslands. Arkitektum er eins og öðrum listamönnum veittur tvenns konar réttur í höfundalögum, sæmdarréttur og fjárhagslegur réttur. Með sæmdarrétti er átt við réttinn, sem snýr að áliti og heiðri höfundarins. Sæmdarréttur er almennt óframseljanlegur. Með fjárhagslegum rétti er átt við, að höfundur hafi einkarétt til allra nota og ráðstöfunar á verki sínu. Andstætt sæmdarrrétti þá er hin fjárhagslegi réttur framseljanlegur að hluta eða öllu leyti. Eins og af ritgerðinni má ráða var ekki farið að huga sérstaklega að höfundarétti arkitekta í íslenskri löggjöf fyrr en á fjórða áratug síðustu aldar. Arkitektar virðast heldur ekki hafa farið að gefa höfundarétti sínum sérstakan gaum fyrr en eftir setningu núgildandi höfundalaga frá 1972. Skýtur það nokkuð skökku við, þar sem Arkitektafélag Íslands á rót sína að rekja allt aftur til ársins 1926 þegar stofnað var Byggingameistarafélag Íslands. Markmið þessarar ritgerðar er að hafa leiðsagnar og upplýsingagildi fyrir aðra arkitekta. Breyta því sem hefur viðgengist hér á Íslandi og að við sem stétt temjum okkur að bera meiri virðingu fyrir þeim rétti sem fylgir því að vera listamaður