Aðild einstaklinga og lögpersóna að dómsmálum í íslenskum rétti

Verkefnið er lokað til 10.5.2030.Aðgangur manna að dómstólum og réttlát málsmeðferð eru stjórnarskrárvarin réttindi sem og tryggð í mannréttindasáttmála Evrópu. Þó hafa aðildarríki sáttmálans það svigrúm að geta sniðið sína löggjöf er varðar formsatriði fyrir málshöfðunum. Aðild að einkamáli er háð hinum ýmsu annmörkum og skilyrðum þar sem engin ein regla gildir jafnt fyrir alla aðila, einstaklinga og lögpersónur. Aðildarhæf lögpersóna er sú er getur borið réttindi og skyldur, en þó eru til sérreglur þar sem það er áskilið að lögpersóna verði að vera skráð. Þó segir í 1. mgr. 16. gr. laga um einkamál að viðkomandi aðili verði að geta borið réttindi og skyldur svo hann fái leyst úr kröfu sinni á grunni sinna lögvörðu hagsmuna. Þó reglan um lögvarða hagsmuni sé ekki lögfest, þá virkar hún á sinn hátt sem öryggisventill til að dómsmál gangi sinn rétta farveg. Aðstæður geta verið með því móti að aðili máls eigi ekki einn þá hagsmuni sem tekist er á um í dómsmáli, og er honum þá skylt að standa við hlið allra þeirra sem eiga þá með honum. Einnig geta aðstæður verið með því móti að kröfur fleiri en eins manns eigi til sama uppruna að rekja. Er þeim þá heimilt að sækja þá í einu dómsmáli til hagræðingar. Í því sambandi er einstaklingum sem skráðir eru í félag heimilt að sækja mál sitt í nafni félagsins til viðurkenningar á réttindum eða lausnar undan skyldum sínum. Að lokum er mönnum heimilt að sækja mál í sitt í málsóknarfélagi, en það er félag sem er sett á stofn eingöngu til að reka eitt tiltekið dómsmál.Access to the justice system and a right to a fair trial are guaranteed rights in the Icelandic constitution and also the European convention of human rights. The memberstates have the scope to set their own legislation regarding formalities for litigations. Being a party to a civil case is bound to various conditions since there is no general rule that can determine the applicability to the current case. The general condition is that party to a case must be able to bear rights and obligations, whether corporate bodies or individuals. Although there are several exceptions in the Icelandic public law, a party in the form of a corporate body must be registered by authorities. First paragraph of Article 16 of the Icelandic private law states the condition that a party to a case must be capable of bearing rights and obligations so his legal claims will be processed by the court, on the grounds of legally protected interests. The principle of legally protected interests is a costumary rule, the purpose being that a case can be processed adequately. Circumstances can be such that one party to a case is not the sole owner of interests, and then that party is legally required to stand with other parties that have ownership in the interests. In the circumstances that legal claims of two parties og more share the same origin, the parties are permitted to seek their claims in one case. In accordance with the previously stated, members of company are allowed to seek their recognition claims in the name of their company, for their own legally protected interests. Finally parties are allowed to engage in class action, by form of a corporate body, who is founded for the sole purpose of engaging in one specific litigation