Einkavæðing ríkisfyrirtækja. Helstu gerðir, ástæður, kostir og gallar einkavæðingar

Viðfangsefni þessarar ritgerðar er einkavæðing, einkum og sér í lagi sú hugmyndafræði sem hún byggist á. Margir halda að einkavæðing hafi hafist upp úr 1990 með valdatöku Margaret Thatcher og Ronalds Reagan, en því fer víðsfjarri. Einkavæðing hefur fylgt manninum frá alda öðli. Í ritgerðinni verður gerð stutt grein fyrir upphafi einkavæðingar og sögulegri þróun. Í daglegu máli virðast menn líka aðallega tengja einakvæðinguna við sölu á ríkisfyrirtækjum, en það er líka rangt. Þannig eru til ýmsar gerðir einkavæðingar. Niðurlagning stofnunar eða brotthvarf hins opinbera af markaði er t.d. skilgreind sem einkavæðing. Sama gildir um afnám einokunar. Í ritgerðinni verður fjallað um helstu gerðir einkavæðingar og lýst hvaða tilgangi slíkar ráðstafanir gegna í framkvæmd. Ekki er alltaf unnt að selja fyrirtæki eða stofnun, hún er svo óaðskiljanlegur hluti af ríkinu. Hins vegar getur verið mögulegt að yfirfæra hluta af þjónustunni sem hún veitir til einkaaðila með útboði. Slíkar aðgerðir geta sparnað kostnað og dreift áhættu af opinberum rekstri. Í ritgerðinni verður fjallað um útvistun á þjónustu ríkisins, hvaða tilgangi hún gegnir í ríkisrekstrinum þar með talið kosti og galla. Margir hræðast einkavæðingu. Hið almenna viðhorf er þannig að með henni verði þjónusta ríkisins lakari. Svo þarf þó ekki að vera heldur fer það svoldið eftir því hvernig staðið er að málum. Í ritgerðinni verður fjallað um innleiðingu afsláttarkorta eða fríkorta, svokallaðra skólavísuna, sem unnt er að nota til að niðurgreiða kaup á þjónustu þar með talið menntun en tilgangur þeirra er einkum að auka valfrelsi neytenda innan menntakerfisins. Ritgerðinni lýkur svo á umfjöllun um einkarekna skóla en komið hefur í ljós að árangur nemenda í þeim er síst lakari en í opinberum skólum