Neytendavernd samningalaga, í orði eða á borði?

Verkefnið er lokaðEins og titill ritgerðarinnar gefur til kynna fjallar hún um neytendaverndarákvæði laga nr. 7/1936, um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga. Leitað er svara við þeirri spurningu hvort ákvæðin veiti neytendum í raun þá vernd er þeim er ætlað. Vöknuðu spurningar í þá veru í kjölfar gengishrunsins haustið 2008 er neytendur sem tekið höfðu gengistryggð lán sátu uppi með lán þar sem bæði afborganir og höfuðstóll höfðu hækkað gríðarlega. Til þess að nálgast svör við þessari spurningu er fjallað um tildrög þess að ákvæðin voru lögfest, annarsvegar 36. gr. samningalaga sem er afrakstur norrænnar lagasamvinnu og hinsvegar ákvæði 36. gr. a.-d. sem innleidd voru á grundvelli tilskipunar 93/13/EBE um ósanngjarna skilmála í neytendasamningum. Ítarlega er fjallað um efnislegt inntak ákvæðanna sem eru um margt vandskýrð, sér í lagi 36. gr. c. Þar sem um matskenndar reglur er að ræða var ljóst frá upphafi að dómstólar myndu spila stórt hlutverk í að móta þær og skýra. Fjallað er um dóma þar sem reynt hefur á þessar reglur og hvernig þeim hefur verið beitt af dómstólum. Ítarlega er fjallað um nýlega dóma Hæstaréttar, svokallaða gengislánadóma og álitaefni er þeim tengjast. Fyrirfram var vitað að þessir dómar myndu hafa afar víðtæk fordæmisgefandi áhrif þar sem gerðir höfðu verið þúsundir sambærilegra samninga. Í þessum málum var málsástæðum er byggðu á neytendaverndarsjónarmiðum að miklu leyti hafnað. Niðurstaðan er sú að þó erfitt sé að spá um fordæmisgildi gengislánadómanna út fyrir það viðfangsefni er þar var til umfjöllunar er ljóst að neytendum er ekki sú vernd í neytendaverndarákvæðum samningalaga og ætla mætti.The topic of this thesis, are provisions relating to consumer protection, as regards to unfair contract terms, in Act. No. 7/1936 on contracts, agency and void legal instruments (Contract Act). Seeking to explore whether these provisions in fact give the consumer the intended protection. Questions on the subject arose in the wake of the monetary crisis in fall of 2008, when consumers were left with inflated payments on their loans, as well as an overgrown capital, due to indexation connected to currency exchange rates of loans. In order to seek answers, the background and circumstances of said provisions, on one hand art. 36., yielded through Nordic cooperation in the field of legislation, and on the other hand arts. 36. a.-.d., implemented on Directive 93/13/EC, are examined. As well as in-depth analysis of the substantive aspects of the provisions, with regards to judgements by the Supreme Court of Iceland. Recent judgements of the Supreme Court, concerning consumer loans with indexation connected to currency exchange rates are analyzed and criticized. The conclusion is that even though precedential value of recent judgements of the Supreme Court is uncertain outside of the scope of the matter, the provisions relating to consumer protection do not give the expected protection in crucial matters as those on hand