Parties to Cases in the Field of Public Market Surveillance

Í ritgerðinni er að finna umfjöllun um aðildarhugtakið á sviði stjórnsýsluréttar og opinbers markaðseftirlits, þ.e. hjá Samkeppniseftirlitinu, Neytendastofu og Fjármálaeftirlitinu. Fjallað er um skilgreiningu hugtaksins „aðili máls“ á sviði stjórnsýsluréttar og hvaða sjónarmiða er litið til við túlkun þess. Aðildarhugtakið er ekki skilgreint í stjórnsýslulögum en yfirleitt fer ekki milli mála hver telst til aðila máls, þ.e. sá sem ákvörðun stjórnvalds beinist að. Þegar vafi leikur á hvort tiltekinn einstaklingur eða lögaðili teljist aðili máls er litið til þess hvort viðkomandi eigi beina, sérstaka, verulega og lögvarða hagsmuni af úrlausn og niðurstöðu málsins. Fjallað er um hverjir teljast almennt aðilar að stjórnsýslumálum, hvort aðild breytist þegar lögaðili er seldur eða rekstarformi hans breytt auk þess sem fjallað er um helstu réttaráhrif sem fylgja því að teljast aðili máls. Í ritgerðinni er einnig fjallað sérstaklega um aðildarhugtakið á vettvangi eftirlitsstjórnvalda á sviði opinbers markaðseftirlits, þ.e. Samkeppniseftirlits, Neytendastofu og Fjármálaeftirlits. Farið er yfir ákvarðanir stofnananna og úrskurði áfrýjunarnefnda þeirra og metið hvernig aðildarhugtakinu er beitt í framkvæmd í mismunandi málum og hvort túlkun stofnananna sé í samræmi við þau sjónarmið sem byggt er á í stjórnsýslurétti. Að lokum er svo borin saman framkvæmdin á sviði samkeppniseftirlits, neytendamála og fjármálaeftirlits. Borið er saman hvort nálgunin á hugtakinu „aðili máls“ sé sambærileg í málum er varða svipuð atriði, t.d. hvort starfsmenn fyrirtækja, samkeppnisaðilar, eigendur og þeir sem leggja fram kvörtun við eftirlitsstjórnvald eigi aðild að málum. Ekki var hægt að bera saman alla málaflokka á hverju sviði þar sem málin eru mjög ólík og oft ekki sambærileg. Niðurstaðan var sú að nálgun aðildarhugtaksins er ekki sú saman í þessum þremur málaflokkum, þar sem hugtakið virðist vera túlkað mis rúmt. Á sviði neytendamála var hugtakið túlkað hvað rúmast og virtist sem flestir sem sækjast eftir aðild að málum á þessu sviði öðlist hana. Á sviði samkeppnismála var hugtakið túlkað nokkuð rúmt en þó ekki jafn rúmt og á sviði neytendamála. Það er ekki öruggt að hver sem vill, geti talist aðili máls á sviði samkeppnismála, til þess þarf viðkomandi að uppfylla skilyrði 5. gr. málsmeðferðarreglna samkeppniseftirlitsins nr. 880/2005 og hinar almennu reglur stjórnsýsluréttar um beina, sérstaka, verulega og lögvarða hagsmuni. Á sviði fjármálaeftirlits var túlkunin hins vegar töluvert þrengri en á bæði sviði samkeppniseftirlits og neytendastofu og gerðar auknar kröfur til hagsmuna aðila af meðferð og úrlausn málsins