Occurrence of different persistent organic pollutants in Atlantic cod (Gadus morhua L.) in Icelandic waters

Persistent organic pollutants (POPs) can have various harmful effects on the health of living organisms. They can be carcinogenic, affect the hormonal balance, the nervous system and the reproductive system. POPs have very long half lives in the environment and in living organisms, they are very lipophilic and accumulate in the food chain. Therefore, it is necessary to monitor these substances in nature. The main objective of this project was to analyse the levels of some POPs in the Icelandic cod (Gadus morhua) and evaluate the effect that different factors such as; sex, age, sexual maturation, location of catch, season, have on these levels. In addition, to assess whether the analytical method that has been developed in our laboratory gives comparable results to other researchers. Eleven POPs were analysed in the muscles from 64 individual cods and 38 livers from these same individuals. The amount of POPs detected in the cod was far below the previously set maximum levels in food Iceland. The levels observed in the liver were about 300 times higher than in the muscle, reason for this is that these substances are lipophilic and the muscle contains very little fat. The analytical method was found to be comparable to methods used by other researchers, and appears to be adequate for the same substances in chicken. There is a need for further studies regarding the amount of POPs in other marine species as well as other organisms that feed on fish based products such as fish meal and are used for human consumption. Keywords: POPs, PCBs, pesticides, Atlantic cod (Gadus morhua), traceability, PSE (pressurised solvent extraction)Rannsóknir hafa sýnt að þrávirk lífræn efni geta haft margvísleg skaðleg áhrif á heilsu lífvera. Þau geta m.a. verið krabbameinsvaldandi, haft áhrif á hormónabúskap, taugakerfi og æxlunarfæri. Þrávirk lífræn efni brotna hægt niður í umhverfinu og í lífverum, þau eru afar fituleysin og magnast að styrk upp fæðukeðjuna og því er nauðsynlegt að fylgjast vel með efnunum í náttúrunni. Helsta markmið verkefnisins var að meta magn og breytileika þrávirkra lífrænna efna í íslenska þorskinum (Gadus morhua) og hvort þættir eins og kyn, aldur, kynþroski, fiskimið, árstími, hefðu áhrif á magn efnanna. Einnig hvort þær mæliaðferðir sem þróaðar hafa verið á tækjabúnað Matís ohf. á Akureyri til mælinga á þrávirkum lífrænum efnum í fiskafurðum séu sambærilegar við þær aðferðir sem beitt er annarsstaðar. Mæld voru nokkur þrávirk lífræn efni í holdi 64 þorska og lifrum 38 þeirra. Lítið magn þrávirkra lífrænna efna greindist í þorskinum og langt undir þeim mörkum sem leyfð eru. Magnið sem mældist í lifrunum var u.þ.b. 300 sinnum meira en í holdinu, þar sem efnin fylgja fitunni en þorskvöðvinn er afar fitulítill. Sú mæliaðferð sem notast var við stenst fullkomlega samanburð við þær aðferðir sem verið er að nota annarsstaðar, og virðist nýtanleg til að greina sömu efni í kjúklingi. Full þörf er á frekari rannsóknum hvað varðar magn efnanna í öðrum tegundum sjávarlífvera sem og í lífverum sem fóðraðar eru á fiskafurðum og nýttar eru til manneldis. Lykilorð: Þrávirk lífræn efni, PCB, varnarefni, þorskur, rekjanleiki, PSE (pressurised solvent extraction