, Avoir des ailes, le rêve et la métaphore : l’inscription du mythe icarien dans Mademoiselle de Maupin de Théophile Gautier

Jednym z mitów, jakie romantyczna literatura francuska formułuje na nowo i wprowadzaw tkankę swojej tematyki, a więc także wyobraźni i symboliki, jest mit Ikara. Proza ThéophilaGautiera (1811–1872) może być odczytana jako jeden z jego wariantów. Doświadczenielotu, pokonującego ograniczenia i zakazy wynikające z ludzkiej kondycji, oraz klęski, śmiertelnegoupadku, nieuchronnego skutku wzlotu, przekraczającego wszelkie zakazy, jak chceopowieść mityczna, w tekstach Gautiera zyskuje wymiar nie tylko metaforyczny, lecz takżedosłowny. W publicystyce i korespondencji pisarza, począwszy od lat czterdziestych, znajdujemy oto wiele sformułowań, w których wyraża on entuzjastyczne zainteresowanie rozwojemtechnik i doświadczeń aeronautycznych. Czyniąc odwołania do mitycznych postaci Ikara,Faetona i Febusa, a także do Szekspirowskiego Ariela, równocześnie przenosi Gautier tematykęwzlotu na płaszczyznę literacką. Postaci te współtworzą bowiem metaforyczny obrazwzlotu artysty i symbolizują postawy, które w łamaniu tabu i pokonywaniu usankcjonowanychzakazów upatrują wartość najwyższą, a minimalizują lub lekceważą cenę buntu, to jestklęskę, upadek, śmierć.W powieści Mademoiselle de Maupin (1835) tematyka wzlotu, a więc także jej „ikaryjskość”,nie narzuca się czytelnikowi bezpośrednio i w sposób oczywisty, ponieważ wpisanajest w warstwę głęboką wyobraźni symbolicznej utworu. Dotyczy to przede wszystkim sposobu,w jaki główny bohater, d’Albert, postrzega siebie i swoją sytuację w świecie. Szczególnieinteresująco przedstawia się tutaj warstwa wyobraźni, dotycząca metaforycznego postrzegania„ja” w przestrzeni: od poczucia zamknięcia i unieruchomienia w przestrzeni spetryfikowanej,mrocznej i klaustrofobicznej, do pteromorficznych obrazów rozpostartych skrzydeł,unoszących istotę ludzką ponad byt codzienny, w stronę przestrzeni otwartych i wypełnionychświatłem. Ale także, a może przede wszystkim, w stronę absolutu, w koncepcji gautierowskiejsytuującego się na styku wyobrażenia o idealnej miłości i kontemplacji pięknaciała ludzkiego, szczególnie gdy wydaje się ono połączeniem doskonałej rzeźby w marmurzei obrazu malarskiego.Badaniom gautierowskiej wyobraźni „ascencyjnej” dobrze służą analizy typu bachelardowskiegoi durandowskiego, toteż zostały one w niniejszym studium zastosowane