Rifl essioni sul preumanesimo Dantesco alla luce del pensiero di Jacob Burckhardt

Jacob Burckhardt, autor Kultury Odrodzenia we Włoszech, widzi w Dantem człowieka renesansu.Wysuwa między innymi następujące argumenty: Dante jest przykładem uomo universale,czyli eksperta w wielu dziedzinach, kosmopolitą i poetą pragnącym nowoczesnej sławy.Ponadto Vita nova może być uznane za przykład biografi i, a De vulgari eloquentia jest pierwszymtraktatem na temat norm języka włoskiego (volgare illustre). Podążając za Burckhardtem,można wskazać pewne ślady humanizmu w twórczości Dantego. Przede wszystkim świat antycznystanowi istotną część Boskiej Komedii, a słynna pieśń IV Piekła wyraża wielki podziwwłoskiego poety dla starożytnych. Ponadto na kartach poematu można odnaleźć piękne, bogateopisy krajobrazu oraz ludzkich uczuć. Zdaniem Waltera Ullmana, traktat De monarchia jestnajlepszym przykładem humanizmu dantejskiego, ponieważ poeta wskrzesza w nim ideę CesarstwaRzymskiego, w którym widzi przykład monarchii uniwersalnej.Dante jednakże ma wiele cech człowieka średniowiecza. Między innymi jest zmuszonypotępić starożytnych, ponieważ byli oni zamknięci na prawdziwą wiarę. Ponadto motyw metamorfozypojawiający się w Komedii odpowiada średniowiecznej mutatio moralis, czyli metamorfoziedegradującej, która jest metaforą grzechu, w jaki popada dusza ludzka. WreszcieDante był ganiony przez swoich komentatorów i humanistów za zbyt mało pogłębioną wiedzęna temat antyku i brak zamiłowania fi lologicznego.Należy także wspomnieć o słabych punktach Kultury Odrodzenia we Włoszech Burckhardta.Uczony z Bazylei, czerpiąc inspirację ze Stendhala i z Micheleta, przedstawia wyidealizowanyobraz renesansu jako epoki, w której nastąpiło „odkrycie świata i człowieka”, i pomijadorobek średniowiecza (rozwój intelektualny i żywe zainteresowanie starożytnością). Dlategowidzi w Dantem humanistę, chociaż ten włoski poeta jest bardziej przykładem średniowiecznegointelektualisty niż człowieka renesansu