Yabancı/İkinci Dil Olarak Türkçe Konuşma Becerisinin Yedi İklim B1 Düzeyi Ders Materyalleri Üzerinden Değerlendirilmesi

In a foreign/second language teaching process, it can be seen that a major part of the in-class implementations is provided through the activities presented in the course materials. This can clarify why the level of effectiveness of the course materials is also important to determine how productive a lesson will be. Bearing in mind that speaking skill has become even more important within the current developments in foreign language teaching, it can be stated that it has become a controversial issue how efficacious the course materials are, regarding their function and communicativeness. With this study, it has been aimed at evaluating how well the speaking activities in Yunus Emre Institute Teaching Turkish Set Yedi İklim B1 level course book correspond with the criteria of the Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) that has already been a reliable reference text. In the scope of this study, based on the speaking skill descriptors, self-assessment grids, speaking activities illustrative scales and the views on acquiring communicative competence covered in CEFR, 49 speaking activities in Yedi İklim B1 level course book have been analyzed, then the types of the activities and their level of interaction and communicativeness have been described by means of the qualitative designed observations. The findings obtained from the analysis have shown that the majority of the activities in the course book which have been analyzed merely focus on the spoken production, and the speaking activities with a good coverage of interaction and communication context are few in number. Based on the data, it has been found out that there is a strong correlation between the activity type within the way it is applied and the acquisition of the communicative competence which is considered in CEFR as the most important goal of teaching a language. In this context, it can be said that a big portion of the speaking activities in Yedi İklim B1 level course book is not convenient enough to improve the communicative competence.İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY ..........................................................................................................i BİLDİRİM …………………………………………………..……………………….….ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI. .….iii ETİK BEYAN …..iv TEŞEKKÜR ..….v ÖZET ….vii ABSTRACT .…………………………………………………..……………………...viii İÇİNDEKİLER .….ix ÇİZELGELER DİZİNİ ……….…………………………………………………....…xiii ŞEKİLLER DİZİNİ …xiv GİRİŞ………………………………………………………….…………………...…….1 1. BÖLÜM: YABANCI DİL/İKİNCİ DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE KONUŞMA BECERİSİ ………………….……..……….....…………………….……..6 1.1. Konuşma nedir? …………………………………………………...…...…….6 1.1.1. Konuşmanın Bilişsel Süreçleri ..…..…………………...………………6 1.1.2. Konuşmada Seslerin Üretimi …………………………………………..7 1.2. Ana Dili Eğitiminde Konuşma Becerisi ………………………...……………8 1.3. Yabancı/İkinci Dil Öğretiminde Konuşma Becerisi .……………..………...10 1.3.1. Yabancı/İkinci Dil Konuşma Becerisinde Sesletim .…..……………..12 1.3.2. Konuşma Becerisinin Yabancı/İkinci Dil Öğretim Yaklaşım ve Yöntemlerindeki Yeri ……………………………………………..……….14 1.4. Konuşma Etkinlikleri Yoluyla Yabancı/İkinci Dil Konuşma Becerisinin Geliştirilmesi ………….…………………………………………………..……..20 1.4.1. İyi Bir Konuşma Etkinliğinin Özellikleri …………….…………..…..21 1.4.2. Konuşma Etkinliklerinin Türleri Üzerine Farklı Görüşler …………...22 1.4.2.1. Littlewood’un Görüşleri …………………………………………...22 1.4.2.2. Brown ve Yule’nin Görüşleri ……………………………….……..22 1.4.2.3. Thornbury’nin Görüşleri ………………………….……………….23 1.4.3. Konuşma Becerisinin Kazandırılmasında Kullanılan Etkinlikler …....24 1.4.3.1. Mekanik Alıştırmalar …………………………….………………..25 1.4.3.2. Soru-Cevap Üzerine Kurulu Etkinlikler …..………….……...……26 1.4.3.2.1. Isınma (Warm-up) Etkinlikleri …………..………………………26 1.4.3.2.2. Bilgi Toplama Etkinlikleri ……………...………………………..27 1.4.3.2.3. Bilgi Boşluğu Etkinlikleri (Information Gap) ……………..…....29 1.4.3.2.4. Tahmin Oyunları ………………...…………………………...….29 1.4.3.3. Düşünce Paylaşımı ve Tartışma Üzerine Kurulu Etkinlikler …..…30 1.4.3.3.1. Tartışma ……………………………...…………………………..30 1.4.3.3.2. Sıralama Etkinlikleri (Ranking) ……………………..….……….31 1.4.3.3.3. Problem Çözme Etkinlikleri ………………...……...……………32 1.4.3.4. Rol Yapma ve Benzeri Etkinlikler …………….…………………..33 1.4.3.4.1. Rol Yapma ……………………………..………………………...34 1.4.3.4.2. Karşılıklı Konuşma/Diyalog ……………………………..………35 1.4.3.4.3. Benzetim ……………………..…………………………………..37 1.4.3.5. Anlatım Üzerine Kurulu Etkinlikler ………………………………37 1.4.3.5.1. Söylev ……………………...…………………………...………..37 1.4.3.5.2. Doğaçlama ……………………………………………..………...38 1.4.3.6. Sesletimin Geliştirilmesine Yönelik Etkinlikler ………….……….38 1.5. Yabancı/İkinci Dil Olarak Türkçe Konuşma Becerisinin Geliştirilmesinde Karşılaşılan Güçlükler …….…….……………...……….……………………….39 1.5.1. Öğretmen Etkeni ………………...………………………….….……..39 1.5.2. Duyuşsal (Affective) Etkenler ……………………………….……….42 1.5.3. Türkçenin Dil Özelliklerinden Kaynaklanan Etkenler ………………45 1.5.4. Öğretim Araç Gereçleri ………………………………………………47 2. BÖLÜM: DİLLER İÇİN AVRUPA ORTAK ÖNERİLER ÇERÇEVESİNDE B1 DÜZEYİ KONUŞMA BECERİSİ……………………………………..………………49 2.1. Yabancı Dil/İkinci Dil Öğretiminde Başarım (Performans) Düzeylerini Tanımlama Çalışmaları …………………..……………..…………………...…..49 2.1.1. Yabancı Dil/İkinci Dil Öğretiminde Başarım Düzeylerini Tanımlayan Ölçek Örnekleri ……………………………………………………….…….49 2.1.1.1. Yabancı Dillerin Öğretiminde Amerika Konseyi Ölçeği (American Council on the Teaching of Foreign Languages/ACTFL Scale) ..……..…...51 2.1.1.2. Kanada Dil Ölçütleri (Canadian Language Benchmarks) ….…….53 2.1.1.3. Uluslararası İkinci Dil Yeterlik Değerlendirmeleri (International Second Language Proficiency Ratings/ISLPR) …………….………..……..54 2.1.1.4. Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi/AOÖÇ (Common European Framework of Reference for Languages/CEFR) ………...…....…56 2.2. AOÖÇ’de B1 Düzeyi Konuşma Becerisi ………………………….…..……60 2.2.1. AOÖÇ’de İletişimsellik ……………………………………..………..61 2.2.1.1. İletişimsel Yeti ……………………………..….…………………..62 2.2.2. B1 Düzeyi Konuşma Becerisi Tanımları ………………...…….……..64 2.2.3. B1 Düzeyi Konuşma Etkinlikleri ………………………….…………66 2.2.3.1. Sözlü Üretim Etkinlikleri …………………………...…………….67 2.2.3.2. Sözlü Etkileşim Etkinlikleri ……………………………...……….68 2.2.4. B1 Düzeyi Sesletim Tanımları ve Örnek Sesletim Etkinlikleri ............71 3. BÖLÜM: YEDİ İKLİM TÜRKÇE B1 DÜZEYİ DERS KİTABINDAKİ KONUŞMA ETKİNLİKLERİNİN AOÖÇ’YE GÖRE İNCELENMESİ …….…....…73 3.1. Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti …………………………….……...………73 3.2. Yedi İklim B1 Düzeyi Ders Kitabındaki Konuşma Etkinlikleri …..…..…..73 3.2.1. Haberin Var Mı? Ünitesi Konuşma Etkinlikleri ………...…...……..74 3.2.2. Yorumlar ve Görüşler Ünitesi Konuşma Etkinlikleri …….....…….79 3.2.3. Eğitim Ünitesi Konuşma Etkinlikleri …………………………..…..86 3.2.4. Gelin Tanış Olalım Ünitesi Konuşma Etkinlikleri …………………92 3.2.5. Engelleri Kaldıralım Ünitesi Konuşma Etkinlikleri …………..…..98 3.2.6. Kurgu Ünitesi Konuşma Etkinlikleri ……………………….……..102 3.2.7. Kutlama Ünitesi Konuşma Etkinlikleri ……………………..……107 3.2.8. Ömür Dediğin Ünitesi Konuşma Etkinlikleri ……………………..112 4. BÖLÜM: BULGULAR …………………………………………………………..118 4.1. Konuşma Etkinlikleri B1 Düzey Tanımlayıcı Ölçeklerine İlişkin Bulgular 118 4.2. Konuşma Etkinliklerin İletişimsel Yeterliğine İlişkin Bulgular …………..119 4.3. Etkinlik Çeşitliliğine İlişkin Bulgular ………………………………...…...119 4.4. Sesletim Etkinliklerine İlişkin Bulgular …………………………..………120 SONUÇ ve ÖNERİLER ……………………………………………………...…..…121 KAYNAKÇA ……………………………………………………………………......126 EK 1. Etkinlik Öneri Örnekleri …………….………….…………………..…………135 EK 2. Etik Kurul İzin Muafiyeti Formu ….…………………………...…….………..138 EK 3. Orijinallik Raporu ……….………….…………………………………...…….139 EK 4. Turnitin Benzerlik İndeksi …………………………………………………….140Yabancı/İkinci dil öğretim sürecinde, sınıf içi uygulamalarının büyük bir bölümünü ders materyallerinde sunulan etkinliklerin oluşturduğu görülmektedir. Bu nedenle bir dersin ne kadar verimli olacağı noktasında ders materyallerinin etkililik düzeyi ayrıca önemli olmaktadır. Yabancı dil öğretiminde yaşanan gelişmelerle birlikte, konuşma becerisinin daha da önem kazandığı göz önüne alınırsa, ders materyallerinin işlevi ve iletişimsel açıdan yeterliği tartışılan bir konu haline gelmiştir. Bu çalışmayla, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders materyallerinden, Yunus Emre Enstitüsü Türkçe Öğretim Seti Yedi İklim B1 düzeyi ders kitaplarındaki konuşma etkinliklerinin, güvenilir bir başvuru metni haline gelen diller için Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi (AOÖÇ) ölçütleriyle ne kadar örtüştüğü üzerine bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, AOÖÇ’de yer alan konuşma becerisi tanımlayıcıları, öz değerlendirme ölçekleri, konuşma etkinlikleri tanımlayıcı ölçekleri ve iletişimsel yetinin kazandırılması üzerine görüşler temel alınarak, Yedi İklim B1 düzeyi ders kitabındaki 49 konuşma etkinliği incelenmiş, daha sonra etkinliklerin türleri, iletişimsellik ve etkileşimsellik düzeyleri üzerine nitel desenli gözlemler yoluyla betimlemeler yapılmıştır. Elde edilen bulgular, incelenen ders kitabındaki konuşma etkinliklerinin büyük bir kısmının sadece konuşma üretimlerine yönelik olduğunu; etkileşim ve iletişim durumlarına yer veren konuşma etkinliklerinin ise sayıca az olduğunu göstermiştir. Verilerden yola çıkarak, seçilen etkinliğin türü ve etkinliğin uygulama biçimi ile AOÖÇ’de dil öğretiminin en önemli amacı olarak görülen iletişimsel yetinin kazandırılması arasında yakın bir ilinti olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda, Yedi İklim B1 düzeyi ders kitabındaki konuşma etkinliklerinin büyük bir bölümünün, iletişimsel yetiyi geliştirmek için yeterince uygun olmadığı söylenebilir