Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetinden Faydalanan Çocukların Okul İle İlişkilerini Etkileyen Psiko-Sosyal Faktörlerin İncelenmesi: Kahramanmaraş Hatice Tanrıverdi Sosyal Hizmet Merkezi Örneği

This study has been realized to examine psycho-social factors that effects relationships of children who benefit from social and economic support of Kahramanmaras Hatice Tanrıverdi Social Work Center. This study has been structured with quantitive research method. The study has been holisticaly improved within the framework ecological system approach which takes place tje child living in their social ve physical environment. The study’ population consist of 279 secondary ve high school students that benefit from social and economic support of Kahramanmaras Hatice Tanrıverdi Social Work Center. The Study’s sample has chosen with purposeful sample survey method. Data were collected by using the interview forms and analyzed by SPSS 20.0 program. Pearson Chi Square test has been used in order to determine relationship among variables. As a result of the research, it has established that the children generally live in single-parent families and their families the montly income of their families is under 1000 TL. Prominent activities that children doing with parents are visiting relatives, going to the park and shopping, watching television. Nevertheless, it has been established that there is a statistically significant relationship between school achievement and socio-demografic characteristics of children, characteristics of neigborhood and home, social life characteristics of children, sleeping and eating patterns of children, school status of children. As a part of suggestions of this research, micro, mezzo and macro level suggestions have been submitted within the framework of ecological system aprroachİÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY i BİLDİRİMii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYAN iv TEŞEKKÜR.v ÖZET vi ABSTRACT .viii İÇİNDEKİLER x SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ xiv TABLOLAR DİZİNİ xv ŞEKİLLER DİZİNİ xxv 1. GİRİŞ 1 1.1. EKOLOJİK SİSTEM YAKLAŞIMI BAĞLAMINDA ÇOCUK 1 1.2. ÇOCUK YOKSULLUĞU VE YOKSULLUK KÜLTÜRÜ 16 1.2.1. Çocuk Yoksulluğu 17 1.2.2. Yoksulluk Kültürü 21 1.3. SOSYAL VE EKONOMİK DESTEK HİZMETİ 23 1.3.1. Bakım Modeli Olarak Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmeti 26 1.3.2. Önleyici ve Destekleyici Hizmet Modeli Olarak Sosyal Ve Ekonomik Destek Hizmeti 28 1.3.3. Okul Bağlantılı Bir Hizmet Olarak Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmeti 29 1.4. ÇOCUKLARIN OKUL BAŞARISINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER 32 1.4.1. Aile 33 1.4.2. Arkadaş 38 1.4.3. Öğretmen 39 1.4.4. Mahalle ve Hane Özellikleri 41 1.4.5. Ders Dışı Faaliyetlere Katılım 43 1.4.6. Beslenme Örüntüleri 45 1.4.7. Uyku Örüntüleri 46 1.5. ARAŞTIRMANIN PROBLEMİ 48 1.6. ARAŞTIRMANIN AMACI 50 1.7. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ 51 1.8. ARAŞTIRMANIN SAYILTILARI 52 1.9. ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI 52 1.10. ARAŞTIRMANIN TANIMLARI 52 2. YÖNTEM 54 2.1. ARAŞTIRMANIN MODELİ 54 2.2. EVREN VE ÖRNEKLEM 54 2.3. VERİLERİN TOPLANMASI 56 2.4. VERİLERİN İŞLENMESİ VE ÇÖZÜMLENMESİ 57 3.BULGULAR 57 3.1. SED HİZMETİNDEN FAYDALANAN ÇOCUKLARIN SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN BULGULAR 58 3.2. SED HİZMETİNDEN FAYDALANAN ÇOCUKLARIN MAHALLE VE HANE ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN BULGULAR 67 3.3. SED HİZMETİNDEN FAYDALANAN ÇOCUKLARIN SOSYAL YAŞAMA DAİR ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN BULGULAR 83 3.4. SED HİZMETİNDEN FAYDALANAN ÇOCUKLARIN UYKU VE BESLENME ÖRÜNTÜLERİNE İLİŞKİN BULGULAR 103 3.5. SED HİZMETİNDEN FAYDALANAN ÇOCUKLARIN OKUL DURUMLARINA İLİŞKİN BULGULAR 110 3.6. SED HİZMETİNDEN FAYDALANAN ÇOCUKLARIN OKUL BAŞARILARINA İLİŞKİN BULGULAR 113 3.7. ÇOCUKLARIN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ İLE OKUL BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİYE DAİR BULGULAR 117 3.8. ÇOCUKLARIN MAHALLE VE HANE ÖZELLİKLERİ İLE OKUL BAŞARILARI ARASINDAKİ İLİŞKİYE DAİR BULGULAR 124 3.9. ÇOCUKLARIN SOSYAL YAŞAMA İLİŞKİN ÖZELLİKLERİ İLE OKUL BAŞARILARI ARASINDAKİ İLİŞKİYE DAİR BULGULAR 131 3.10. ÇOCUKLARIN OKUL DURUMLARI İLE OKUL BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİYE DAİR BULGULAR 164 3.11. ÇOCUKLARIN BESLENME VE UYKU ÖRÜNTÜLERİ İLE OKUL BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİYE DAİR BULGULAR 178 4. SONUÇLAR VE ÖNERİLER 184 4.1. SONUÇLAR 184 4.1.1. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Sosyo-Demografik Özelliklerine İlişkin Sonuçlar 184 4.1.2. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Mahalle Ve Hane Özelliklerine İlişkin Sonuçlar 185 4.1.3. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Sosyal Yaşama Dair Özelliklerine İlişkin Sonuçlar 186 4.1.4. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Uyku Ve Beslenme Örüntülerine İlişkin Sonuçlar 187 4.1.5. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Okul Durumlarına İlişkin Sonuçlar 188 4.1.6. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Okul Başarılarına İlişkin Sonuçlar 189 4.1.7. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Sosyo-Demografik Özellikleri İle Okul Başarıları Arasındaki İlişkiye Dair Ki-Kare Testi Sonuçları 189 4.1.8. SED Hizmetinden Faydalan Çocukların Mahalle ve Hane Özellikleri İle Okul Başarıları Arasındaki İlişkiye Dair Ki-Kare Testi Sonuçları 191 4.1.9. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Sosyal Yaşama İlişkin Özellikleri ile Okul Başarıları Arasındaki İlişkiye Dair Ki-Kare Testi Sonuçları 192 4.1.1. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Okul Durumları ile Okul Başarıları Arasındaki İlişkiye Dair Ki-Kare Testi Sonuçları 198 4.1.1. SED Hizmetinden Faydalanan Çocukların Uyku ve Beslenme Örüntüleri ile Okul Başarıları Arasındaki İlişkiye Dair Ki-Kare Testi Sonuçları 201 4.2. ÖNERİLER 205 KAYNAKÇA……………………………………………………………………….210 EKLER……………………………………………………………………………..258 Ek 1: Görüşme Formu………….……………………………………………258 Ek 2: Çocuk Gönüllü Katılım Formu………………………………….......266 Ek 3: Ebeveyn Gönüllü Katılım Formu……………………….………......269 Ek 4: Etik Komisyon İzni…………………………...……………………….272 Ek 5: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İzni...………………………...273 Ek 6: Tez Orijinallik Raporu………………………………………………...275Bu çalışma, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın (ASPB) Sosyal ve Ekonomik Destek (SED) Hizmetinden faydalanan çocuklarda okul ile ilişkilerini etkileyen psiko-sosyal faktörlerin Kahramanmaraş Hatice Tanrıverdi Sosyal Hizmet Merkezi Örneğinde değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma niceliksel bir çalışma olup genel tarama modeliyle gerçekleştirilmiştir. Araştırma, çocuğu içinde yaşadığı çevre içerisinde ele alan ekolojik sistem yaklaşımı çerçevesinde bütüncül bir şekilde geliştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Dulkadiroğlu Hatice Tanrıverdi Sosyal Hizmet Merkezinin sosyal ve ekonomik destek hizmetinden faydalanan ortaokul ve lise çağındaki 279 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise amaca yönelik örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırmada araştırmacının kendisi tarafından hazırlanan görüşme formu aracılığıyla, toplamda 106 çocuk ile yüz yüze görüşmelerden elde edilen veriler, “SPSS 20” programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma verilerin analizi amacıyla frekans tablolar ve araştırmanın değişkenleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla ki-kare testi kullanılmıştır. Bu araştırmanın sonuçlarına göre SED hizmetinden faydalanan çocuklar genellikle tek ebeveyn annelerin yer aldığı ve aylık ortalama geliri 1000 TL’nin altında olan ailelerde yaşamaktadır. SED Hizmetinden faydalanan çocukların ebeveynleri ile birlikte gerçekleştirdiği aktiviteler arasında akraba ziyaretinde bulunma, parka gitme, televizyon izleme, alışveriş yapma yer almaktadır. Yine bu araştırmanın sonuçlarına göre; SED hizmetinden faydalanan çocukların; sosyo-demografik özellikleri, mahalle ve hane özellikleri, sosyal yaşama dair özellikleri, beslenme ve uyku örüntüleri, okul durumları ile okul başarıları arasında istatistiksel olarak önemli ilişki olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmanın önerileri kapsamında, ekolojik sistem yaklaşımı çerçevesinde mikro, mezzo ve makro düzeyde öneriler sunulmuştur