15-17 Yaş Arası Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı

İZOĞLU, A. Health Literacy in Adolescents Between 15-17 Years, Hacettepe University Institute of Health Sciences Ms.A. Thesis in Child Development and Education, Ankara 2017. In this study, it is aimed to demonstrate what is known about the concepts that reveal the health literacy level of adolescents aged 15-17, what they have experienced about health and informations provided by these experiences, develop hypotheses about which variables can play a role on this topic and establish the basis of the research to develop tools related to health literacy in the future. The research group of the study is composed of 24 adolescents between the ages of 15-17 who study in 6 high schools in Ankara- Çankaya district during the 2016-2017 academic year. A "Semi-Structured İnterview Form", one of the qualitative data collection tools, was used in accordance with the purpose of the study. The interview form consists of seven main themes: Introduction, Health, Acquiring and Implementing Information, Illness, Health Institution, Patient Rights and Recommendations. The research was carried out with a qualitative research design. The research data were analyzed by content analysis method. As a result of the research, it has been seen that adolescents have difficulty to convey their health knowledge and experiences. In addition to this, it has been seen that information and experiences about health are expressed more in detail by adolescents who do frequent sports, have working mothers or parents working in the health field, go to the hospital very often and have relatives with chronic illness. It has been suggested that parents should be aware of the issue, expanding the content of the Health Information lesson, and organizing seminars by health personnel.İÇİNDEKİLER ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER VE KISALTMALAR xi ŞEKİLLER xii GRAFİKLER xiii TABLOLAR xiv MODELLER xv 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 5 2.1.Sağlık Kavramı 5 2.2. Hasta Hakları 6 2.3. Okuryazarlık Kavramı 7 2.3.1. Okuryazarlılıkta Kazanılması Gereken Unsurlar 8 2.3.2. Okuryazarlık Türleri 9 2.3.3.Okuryazarlık ve Sağlık İlişkisi 9 2.4. Sağlık Okuryazarlığı 11 2.4.1.Sağlık Okuryazarlığı Kavramı 12 2.4.2. Sağlık Okuryazarlığının Önemi 13 2.4.3. Sağlık Okuryazarlığında Yeterliliğin Boyutları 14 2.4.4. Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri/Sınıflandırılması 16 2.4.5. Sağlık Okuryazarlığının Değerlendirilmesi 17 2.4.6. Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Yetersiz Olduğunu Düşündüren Davranışlar 20 2.4.7. Yetersiz Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık Sonuçları 21 2.4.8. Sağlık Okuryazarlığının Geliştirilmesi 22 2.4.9. Dünyada ve Türkiye’de Sağlık Okuryazarlığı 23 2.5. Sağlıklı Ergen ve Ergenlik Döneminin Gelişimsel Özellikleri 26 2.5.1. Fiziksel Gelişim 26 2.5.2. Psikososyal Gelişim 27 2.6. Eğitim Müfredatında Sağlık 28 2.7.Ergenler ve Sağlık Okuryazarlığı 30 3. GEREÇ VE YÖNTEM 33 3.1. Araştırmanın Modeli 33 3.2. Araştırmanın Evreni 33 3.3. Araştırmanın Çalışma Grubu 33 3.4. Veri Toplama Aracı 34 3.5. Veri Toplama İşlemi 35 3.6. Verilerin Analizi 36 4. BULGULAR 40 4.1. Araştırmaya Katılan Ergenlerin Demografik Özelliklerine Yönelik Bulgular 40 4.2. Bulgulara Yönelik Modeller 42 5. TARTIŞMA 75 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 87 7. KAYNAKLAR 90 8. EKLER EK-1: Etik Kurul İzni EK-2: MEB Araştırma İzni EK-3: Görüşme Formu EK-4: Çocuk Onam Formu 9. ÖZGEÇMİŞİZOĞLU, A. 15-17 Yaş Arasındaki Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Programı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2017. Bu çalışmada 15-17 yaş arasındaki ergenlerin sağlık okuryazarlık düzeyini ortaya koyan kavramlar ile ilgi neler bildiğini, sağlık hakkında neler deneyimlediklerini ve bu deneyimlerin onlara sağladığı bilgileri ortaya koymak, bu bilgileri üzerinde hangi değişkenlerin rol oynayabileceğine ilişkin hipotezler geliştirmek ve araştırmanın gelecekte sağlık okuryazarlığı ile ilgili araçların geliştirilebilmesi için zemin oluşturması amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılında Ankara ili Çankaya ilçesinde yer alan 6 lisede öğrenim gören 15-17 yaş arasındaki 24 ergen oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı kapsamında nitel veri toplama araçlarından biri olan “yarı yapılandırılmış görüşme formu” kullanılmıştır. Görüşme formu giriş, sağlık, bilgi edinme ve uygulama, hastalık, sağlık kurumu, hasta hakları ve öneri olmak üzere 7 ana temadan oluşmaktadır. Araştırma nitel araştırma deseniyle yürütülmüştür. Araştırma kapsamında veriler, içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda ergenlerin sağlık ile ilgili bilgilerini ve deneyimlerini aktarmakta zorlandığı görülmüştür. Bununla birlikte sağlığa yönelik bilgi ve deneyimlerini sık sık spor yapan, çalışan anneye ya da sağlık alanında çalışan ebeveyne sahip olan, çok sık hastaneye giden ve çevresinde kronik hastalığı olan ergenlerin daha ayrıntılı ifade ettiği görülmüştür. Ailelerin bilinçlendirilmesi, Sağlık Bilgisi ders içeriğinin genişletilmesi ve sağlık personellerinin seminerler düzenlemesi gerektiği önerilmiştir