Selanik ve İttihad Gazeteleri Örneğinde Osmanlı Modernleşmesi ve Yahudiler

Especially during XVIIIth and XIXth centuries, the Ottoman Jews which have become one of the largest non-muslim societies of the Empire have experienced a modernization process within the scope of the conditions under which they have lived in that period. It is possible to group such conditions under two titles: general and special ones, which have belonged to the Ottoman Jews. The first one has included the Rescript of Gülhane and the Edict of Reform, which have borne great importance in terms of reflections of modernization in Ottoman on the Ottoman Law and the practical life, and the reorganization of non-muslim societies which has been one of the most important results concerning the non-muslim societies of the Empire. The second one has included the historical, political, economical and social conditions which have belonged to the Ottoman Jews, which have contained chainges in such conditions, "haskala" as a modern movement of thought, modern schools, chief rabbinate regulatitons and zionism. This study tries to undertand the modernization process experienced by the Ottoman Jews under such conditions, by means of two Ottoman newspapers, out of five, linked with the Ottoman Jews, whose archives have been accessed; It has traced the political, administrative, economical, social and cultural signs in practice of the modernization fact. As a result, it is seen that the Ottoman Jews, at least some of them identify and interpret their modernization and experienced changes and transformations with ottomanism.Özellikle XVIII. ve XIX. yüzyıllara gelindiğinde, imparatorluğun en büyük nüfuslu gayrimüslim topluluklarından biri haline gelmiş olan Osmanlı Yahudileri, bu dönemde içinde bulundukları koşullar çerçevesinde bir modernleşme deneyimi yaşadılar. Bu koşulları genel ve Osmanlı Yahudilerinin kendilerine ait olan kısmıyla, özel koşullar olarak iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlardan ilki, Osmanlı’da modernleşmenin Osmanlı hukukuna ve oradan pratik yaşamına yansımaları bakımından büyük önem taşıyan Tanzimat ve Islahat Fermanları ve bu hukuki düzenlemelerin de imparatorluğun gayrimüslim topluluklarına ilişkin en önemli sonuçlarından biri olarak, gayrimüslim toplulukların yeniden organize edilmeleri gibi konuları içerir. İkincisi ise; Osmanlı Yahudi topluluğunun kendisine ait tarihsel, siyasal, ekonomik ve toplumsal koşulları içerir denilebilir ki, bunlar da bu koşullarda görülen değişimler, bir Yahudi modern düşünce hareketi olarak “haskala”, modern okullar, hahambaşılık nizamnamesi ve siyonizm gibi konuları içerir. Bu çalışmada, işte bu koşullar dahilinde Osmanlı Yahudilerinin yaşadığı modernleşme süreci, Osmanlı Yahudileri ile ilişkilendirilen beş Osmanlıca gazeteden, arşivlerine ulaşılabilen ikisinin de yardımıyla anlaşılmaya çalışılmış; modernleşme olgusunun pratikteki siyasal, idari, ekonomik, toplumal ve kültürel göstergelerinin izleri sürülmüştür. Sonuçta, Osmanlı Yahudilerinin, en azından bir kısmının, kendi modernleşmesini ve yaşadığı değişim ve dönüşümleri Osmanlılık ile özdeşleştirdiği ve Osmanlılık çerçevesinde anlamlandırdığı görülmüştür