Obez Bireylerde Kahvaltının Glisemik İndeks ve Glisemik Yükünün İştah ve Tokluk Üzerine Etkisi

The purpose of this study is to evaluate the association between low or high glycemic index (GI) and glycemic load (GL) breakfast and blood glucose regulation, satiety, changing interest to different tastes and low food intake. Therefore, in this study; effects of low or high GI and GL breakfasts on participant’s hunger, fullness, satiety, salty/sugary/sour food preference, nutrition status and anthropometric measurements as well as some parameters like glucose, leptin and ghrelin in their blood and saliva were evaluated in a randomized crossover design. A total of 32 adults, being 16 of normal weight (control group) and 16 obese participated in the study, and each group had breakfast with a low or high GI and GY diets with similar macro nutrient content adjusted for their specific requirements. Low GI and GL breakfast was observed to be associated with higher satiety ratings in both obese and control groups (p0,05), higher ghrelin concentration was associated with low GI and GL breakfast in all participants (p0,05). No relationship was observed between mood, daily energy and macro nutrient intake of the individuals and the breakfasts served (p>0,05). In conclusion, while breakfast with lower GI and GL has a potential to suppress satiety, this is not applicable to energy intakes.TÜBİTAK (Proje no: 117S898)ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER ve KISALTMALAR xii ŞEKİLLER xiv TABLOLAR xvi 1. GİRİŞ 1 1.1.Kuramsal Bilgiler 1 1.2.Amaç ve Hipotez 3 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Obezite 4 2.1.1.Obezitenin Tanımı ve Prevalansı 4 2.1.2. Obezitenin Nedenleri ve Tedavisi 6 2.2. İştah Regülasyonu ve Ölçülmesi 6 2.2.1. İştahın Düzenlenmesinde Yer Alan Bazı Etkenler 8 2.2.2. İştahın Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi 13 2.3. Glisemik İndeks 15 2.3.1.Glisemik İndeksin Hesaplanması 16 2.4 Glisemik Yük 18 2.5. Besinlerde Glisemik İndeks ve Glisemik Yüke Etki Eden Bileşenler 19 2.5.1.Karbonhidratın Türü 19 2.5.2. Karbonhidratın Zincir Uzunluğu ve Kompozisyonu 19 2.5.3. Besininin Amiloz ve Amilopektin İçeriği 19 2.5.4. Besinin Çözünür ve Çözünmez Nişasta Olmayan Polisakkarit (Posa) İçeriği 21 2.5.5. Besinin Yapısı, Yiyecek Hazırlama ve İşleme Yöntemleri 21 2.5.6. Vücutta Üst Gastrointestinal Kanalın Sindirim ve Emilim Üzerine Etkisi 22 2.5.7. Protein ve Yağların Sindirim ve Emilim Üzerine Etkisi 22 2.6.Glisemik İndeks ve Yükün İştah ile İlişkisi 22 2.7.Glisemik İndeks ve Yükün Obezite ile İlişkisi 25 3. BİREYLER VE YÖNTEM 27 3.1. Araştırma Yeri, Zamanı ve Örneklem Seçimi 27 3.2. Araştırmaya Dahil Edilen Bireylerin Özellikleri 27 3.3. Araştırmanın Genel Planı 29 3.4.Verilerin Toplanması ve Değerlendirilmesi 30 3.3.1. Bireylere Uygulanan Anket Formu 30 3.4.2. Biyokimyasal Ölçümler 31 3.4.3. Antropometrik Ölçümler 32 3.4.4. İstatistiksel Analiz 32 4. BULGULAR 34 4.1. Çalışmaya Katılan Bireylerin Genel Özellikleri ve Vücut Kompozisyonları 34 4.2. Kahvaltı Türlerinin VAS Skoru ile Saptanan İştah Durumları Üzerine Etkilerine Ait Bulgular 38 4.3. Kahvaltı Türlerinin Kan Glukoz Düzeyi ve Tükürükteki İştah Hormonlarının Düzeyi Üzerine Etkilerine Ait Bulgular 45 4.4. Kahvaltı Türüne Göre Obez ve Kontrol Gruplarının VAS’ın Uygulandığı Dakikalardaki VAS Skorlarının Karşılaştırılması 46 4.5. Obez ve Kontrol Grubundaki Bireylerin Kahvaltı Türüne göre VAS’ın Uygulandığı Dakikalardaki VAS Skorlarının Grup İçerisinde Değerlendirilmesi 54 4.5. Bireylerin Kahvaltı Müdahalesi Yapıldığı Günde 24 Saatlik Enerji ve Makro Besin Ögeleri Alımlarına İlişkin Bulgular 67 5. TARTIŞMA 75 5.1. Çalışmaya Katılan Bireylerin Genel Özelliklerinin Değerlendirilmesi 75 5.2. Çalışmaya Katılan Bireylerin İştah Durumu ve Biyokimyasal Bulgularının Değerlendirilmesi 78 5.3. Vücut Ağırlığına Göre İştah Durumu ve Biyokimyasal Bulguların Değerlendirilmesi 83 5.4. Enerji ve Makro Besin Ögesi Alımlarının Değerlendirilmesi 87 5.5. Farklı Tat ve Yiyeceğe Olan İstek ile Duygudurumlarının Değerlendirilmesi 88 6. SONUÇLAR ve ÖNERİLER 91 6.1. Sonuçlar 91 6.2. Öneriler 94 7. KAYNAKLAR 96 8. EKLER 113 EK-1: Etik Kurul Onayı 113 EK-2: TUBİTAK 1002 Hızlı Destek Projesi Kabul Yazısı 115 EK-3: Bilgilendirilmş Gönüllü Onay Formu 116 EK-4: Anket Formu 117 EK-5: Tez Orjinallik Raporu 123 9. ÖZGEÇMİŞ 124Bu çalışmada düşük veya yüksek glisemik indeks (Gİ) ve glisemik yük (GY) içeren kahvaltının kan glukoz regülasyonu, doygunluk durumu, farklı lezzetlere olan ilgi değişikliği ve düşük besin tüketimi ile ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gİ ve GY’si düşük veya yüksek olan kahvaltıların; gönüllü kadın bireylerin açlık, tokluk, doyma hissi, yağlı, tuzlu, ekşi, tatlı besin seçimi, beslenme durumu ve antropometrik ölçümler ile kan glukoz konsantrasyonları ve tükürüklerindeki, leptin, grelin gibi bazı parametreler randomize çapraz olarak planlanarak değerlendirilmiştir. Çalışmaya 16 normal vücut ağırlığında (kontrol) ve 16 obez toplam 32 kişi dahil edilerek, her gruba sabah kahvaltısı olarak ihtiyaçlarına göre düzenlenmiş makro besin ögesi dağılımları benzer düşük ve yüksek Gİ ve GY’li kahvaltılar verilmiştir. Çalışma sonucunda düşük Gİ ve GY içeren kahvaltının hem obez, hem kontrol gruplarındaki bireylerde daha yüksek tokluk skorlarına neden olduğu saptanmıştır (p0,05), tüm bireyler birlikte değerlendirildiğinde grelin düzeyi düşük Gİ ve GY içeren kahvaltı sonrası daha yüksek bulunmuştur. Kontrol grubunda postprandiyal dönemde düşük Gİ ve GY içeren kahvaltı sonrasında tatlı, tuzlu ve sevilen yiyeceğe olan istek daha düşükken (p0,05). Bireylerin duygudurumları ve günlük alınan enerji ve besin ögesi alımında sunulan kahvaltılar arasında bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Çalışma genel olarak değerlendirildiğinde, düşük Gİ ve GY içeren kahvaltı tüketiminin iştahı baskılayıcı potansiyeli olmakla birlikte, bu durum enerji alımına yansımamaktadır