İklim Değişikliği Nedeniyle Devletlerin Sorumluluğu

The overall effect of human activities on climate change has been proved. The climate changes resulted in economic, social, political and legal problems. Because of the climate changes, some human rights violations came into existence. The main violations are enforced displacement, right to life, right to health, food security and right to access clean water. It has been even assumed that some small island states may disappear due to climate changes. This situation creates a strong international agenda regarding self-determination, international peace and security. Studies on climate change have started in 1979. However, the main step regarding climate change was taken in 1992, in Rio Conference which resulted in an international agreement called the United Nations Framework Convention on Climate Change. The main purpose of the agreement is preventing dangerous human activities which generally result in climate change. Parties conference, which was established with the agreement itself, aims to fulfil requirements of this related agreement. With this purpose, the Kyoto Protocol, which was established in the Third Parties Conference, aims to reduce usage of greenhouse gas. Because of the deficiencies of the Kyoto Protocol, Paris Agreement was accepted. These above cited agreements impose some obligations on state parties. Concerning state responsibility, violation of these obligations have some outcomes under international law. In 2001, Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts were accepted by the International Law Commission. According to these Draft Articles, if an illegal action is attributed a state, it may trigger state responsibility under international law. Under this circumstance, if a state causes a climate change, these Draft Articles may be applied. As a result of these circumstances, state responsibility may be claimed by International Courts as well as domestic authorities and the solution mechanism of the international institutions.KABUL VE ONAY i BİLDİRİM ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYAN iv TEŞEKKÜR v ÖZET vi ABSTRACT vii KISALTMALAR DİZİNİ viii İÇİNDEKİLER xii GİRİŞ 1 1. BÖLÜM : İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE ULUSLARARASI HUKUK BAKIMINDAN ORTAYA ÇIKARDIĞI SORUNLAR 5 1.1.İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN NEDENLERİ 5 1.2. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ULUSLARARASI HUKUK BAKIMINDAN ORTAYA ÇIKARDIĞI SORUNLAR 6 1.2.1.İklim Mültecileri 7 1.2.2. İklim Değişikliği ve İnsan Hakları 17 1.2.3. Self Determinasyon Hakkı ve İklim Değişikliği 25 1.2.4. İklim Değişikliği ve Uluslararası Barış ve Güvenlik Tehdidi 31 1.3. İKLİM SİSTEMİNİN KORUNMASININ ULUSLARARASI HUKUKTAKİ GELİŞİMİ 37 1.3.1. 1972 Stockholm Konferansı 40 1.3.2. Rio Konferansı 42 2. BÖLÜM: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ REJİMİ 45 2.1. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 45 2.1.1. İklim Değişikliğine İlişkin Hukuki İlkeler 48 2.1.1.1. Sürdürülebilir Kalkınma 49 2.1.1.2. Çevresel Etki Değerlendirmesi 56 2.1.1.3. Eşitlik İlkesi 59 2.1.1.4. Devletlerin Ortak Ama Farklılaşmış Sorumlulukları 60 2.1.1.5. Özel Durumlar ve Risk Altındaki Devletler 62 2.1.1.6. Önleme İlkesi 64 2.1.1.7. İhtiyat İlkesi 67 2.1.1.8. Uluslararası Dayanışma 74 2.1.1.9. İyi Niyet 77 2.1.2. Yükümlülükler 79 2.2. KYOTO PROTOKOLÜ 82 2.3. PARİS ANTLAŞMASI 87 3. BÖLÜM: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SEBEBİYLE DEVLETİN SORUMLULUĞU 95 3.1. ULUSLARARASI HUKUKTA DEVLETLERİN SORUMLULUĞU 95 3.1.1. Devletlerin Sorumluluğunun Koşulları 97 3.1.1.1. Uluslararası Hukuka Aykırı Bir Eylem 99 3.1.1.2. Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemin Devlete Atfedilebilmesi 106 3.1.2. Devletlerin Sorumluluğunun Sonuçları 115 3.1.2.1. Durdurma ve Tekrarlamama Yükümü 116 3.1.2.2. Onarım 116 3.1.3. Devletin Sorumluluğunu İleri Sürmenin Koşulları 122 3.2. TASLAK MADDELERİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ REJİMİNDE UYGULANMASI 125 3.2.1. İklim Değişikliğine Neden Olan Uluslararası Hukuka Aykırı Eylem 126 3.2.2. İklim Değişikliğine Neden Olan Eylemin Devlete Atfedilmesi 129 3.2.3. İklim Değişikliğine Neden Olan Eylem İle Sonuçları Arasında Nedensellik Bağının Kurulması 130 3.2.4. İklim Değişikliğine Neden Olan Eylemin Sonuçları 132 3.2.5. Sorumluluk Mekanizmasının İşletilmesi 133 3.2.6. İklim Değişikliği Nedeniyle Devletlerin Sorumluluğu Mekanizmasını Uygulama Yolları 135 SONUÇ 147 KAYNAKÇA 157 EK 1. Orjinallik Raporu 188 Ek 2. Tez Çalışması Etik Kurul İzin Muafiyeti Formu 189İnsan kaynaklı faaliyetlerin iklim değişikliğine yol açtığı ispatlanmıştır. İklim değişikliği ekonomik, sosyal, politik ve hukuk alanında belli sorunlar yaratmaktadır. İklim değişikliği nedeniyle birçok insan yerinden edilmekte, yaşam hakkı, sağlık hakkı, gıda güvenliği, temiz su kaynaklarına ulaşma hakkı başta olmak üzere insan hakları ihlal edilmektedir. Bazı küçük ada devletlerinin iklim değişikliğine bağlı olarak yok olacağı öngörülmektedir. Bu durum devletlerin self determinasyon hakkı ve uluslararası barış ve güvenlik konularını gündeme getirmektedir. İklim değişikliği ile ilgili çalışmalar 1979 yılına dayanmaktadır. Ancak bu konudaki ilk ciddi adım 1992 tarihli Rio Konferansında kabul edilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesidir. Sözleşmenin amacı iklim değişikliğine neden olan tehlikeli insan kaynaklı etkinin önlenmesidir. Sözleşme ile kurulan Taraflar Konferansının kararları ile Sözleşmenin amacının yerine getirilmesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda Üçüncü Taraflar Konferansında kabul edilen Kyoto Protokolü ile sera gazı azaltım hedefleri belirlenmiştir. Kyoto Protokolünün eksiklerin giderilmesine yönelik çalışmalar yeni bir antlaşma ihtiyacını doğurmuş ve sonuç olarak Paris Antlaşması kabul edilmiştir. İklim değişikliği ile mücadele etmeyi amaçlayan adı geçen hukuki düzenlemeler taraf devletlere belli yükümlülükler yüklemektedir. Uluslararası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklere uymamak devletlerin sorumluluğunu doğurur. Uluslararası Hukuk Komisyonu tarafından 2001 yılında uluslararası örf adet hukuku kurallarının kodifiye edilmesi ile Devletlerin Uluslararası Hukuka Aykırı Eylemlerinden Sorumluluğu Taslak Maddeleri kabul edilmiştir. Taslak Maddelere göre uluslararası hukuka aykırı bir eylem devlete atfedilebiliyorsa devletin sorumluluğu mekanizması işletilebilir. Söz konusu Maddeler devletlerin iklim değişikliğine neden olması durumunda uygulanabilir niteliktedir. Uluslararası yargı organları aracılığıyla devletlerin sorumluluğu ileri sürülebileceği gibi devletlerin iç hukuk yollarına ve uluslararası örgütlerin çözüm mekanizmaları da başvurulabilir