Yaşlı Kanser Hastalarında Kemoterapi Öncesi Kırılganlık ve Diğer Klinik Etkenlerin Erken Dönem Kemoterapi Toksisitesi İle İlişkisi

In parallel with the increasing elderly population, each day more elderly patients are encountered in oncology clinics. Elderly cancer patients equally benefit from the treatment as other patients, while serious side effects, especially hematologic toxicity is more commonly seen in elderly patients. Frailty is a medical syndrome in geriatric age group, characterized by reduced strength, decreased physiologic function and homeostatic reserve, increased vulnerability to the stressors and it might result in dependance and mortality. There is evidence in literature that frailty is associated with increased chemotherapy toxicity. In this study, patients aged ≥65 are enrolled and evaluated in terms of frailty using Edmonton Frail Scale, concurrently their sociodemographic features and treatment details are recorded. The adverse events occurred during the first and second cycle of the chemotherapy are assessed during follow-up. Univariate analysis does not infer any statistically significant association between frailty and serious toxicity, while frailty, female sex and increase in creatinine level identified as independent predictors of grade 3 and more severe toxicity using logistic regression analysis. In addition, evidence exists supporting the hypothesis that low-grade toxicity results in treatment modifications in elderly patients and suggesting that smoking affects the toxicity profile of chemotherapeutics. Although EFS alone is not sufficient to predict chemotherapy toxicity, it might lead to the detection of frail patients, alertness to adverse events during treatment of these patients and performing comprehensive geriatric assessment in these patients. More studies are needed to develop practical tools for detection of the patients with high toxicity risk in daily clinical oncology practice.İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR iv ÖZET v ABSTRACT vi İÇİNDEKİLER vii SİMGELER VE KISALTMALAR ix ŞEKİLLER DİZİNİ xi TABLOLAR DİZİNİ xii 1. GİRİŞ ve AMAÇ 1 2. GENEL BİLGİLER 3 2.1 Kanser Epidemiyolojisi, Tedavi Prensipleri ve Toksisite 3 2.1.1 Kanser Epidemiyolojisi 3 2.1.2 Kanser Tedavisi 7 2.1.3 Tedavi Toksisitesi ve Değerlendirilmesi 7 2.1.4 Kanser Tedavisinde Yaşlılara Özgü Durumlar 9 2.2 Kırılganlık 14 2.2.1 Kırılganlık Epidemiyolojisi 14 2.2.2 Kırılganlık Patofizyolojisi 16 2.2.3 Kırılganlığın Değerlendirilmesi 17 2.2.4 Kırılganlık Tedavisi 18 2.3 Kanser ve Kırılganlık İlişkisi 19 2.3.1 Kemoterapi Toksisitesi ve Kırılganlık İlişkisi 21 3. BİREYLER ve YÖNTEM 23 3.1 Araştırmanın Yapıldığı Yer 23 3.2 Araştırmanın Evreni, Örneklemi, Araştırma Grubu 23 3.2.1 Çalışmaya Dahil Edilme Kriterleri 23 3.2.2 Çalışmadan Dışlanma Kriterleri 23 3.3 Yapılan Değerlendirme ve Testler 23 3.4 Kırılganlık Değerlendirilmesi 24 3.5 Laboratuvar İncelemeleri 24 3.6 Yan Etkilerin Takibi 24 3.7 İstatistiksel Yöntemler 25 3.8 Etik Kurul Onayı 25 4. BULGULAR 26 4.1 Tanımlayıcı İstatistikler 26 4.2 Tek Değişkenli Analizler 35 4.3 Lojistik Regresyon Analizi 44 5. TARTIŞMA 45 6. SONUÇ ve ÖNERİLER 56 KAYNAKLAR 58 EKLER Ek-1: Edmonton Kırılganlık Ölçeği Ek-2: Yaşa Göre Düzeltilmiş Charlson Komorbidite İndeksi Ek-3: ECOG Performans Skoru Ek-4: Etik Kurul OnayıTüm dünyada giderek artan yaşlı popülasyona bağlı olarak, onkoloji kliniklerinde her geçen gün daha çok yaşlı hasta ile karşılaşılmaktadır. Yaşlı kanser hastaları tedavilerden diğer hastalar kadar fayda görmekle birlikte, özellikle hematolojik toksisite başta olmak üzere ciddi yan etkiler yaşlı hastalarda daha sık görülmektedir. Kırılganlık, geriatrik yaş grubunda; azalmış kuvvet, fizyolojik işlev ve homeostatik rezervle birlikte, stresörlere karşı artmış hassasiyet ile karakterize, bağımlılık ve mortalite ile sonuçlanabilen medikal bir sendromdur. Literatürde kırılganlığın, kemoterapi toksisitesinde artış ile ilişkili olduğuna dair bulgular mevcuttur. Bu çalışmada, sitotoksik kemoterapi planlanan ≥65 yaş hastalar Edmonton Kırılganlık Ölçeği (Edmonton Frail Scale-EFS) kullanılarak kırılganlık açısından değerlendirilmiş, aynı zamanda sosyodemografik özellikleri ve tedavileriyle ilgili ayrıntılar kayıt altına alınmıştır. Takipte, hastalar ilk iki kemoterapi siklusunda görülen yan etkiler açısından değerlendirilmiştir. Kırılganlıkla ciddi toksisite olasılığı arasında tek değişkenli analizlerde istatistikel olarak anlamlı bir ilişki saptanmazken; lojistik regresyon analizinde kırılganlığın, kadın cinsiyetin ve kreatinin düzeyinde artışın derece 3 ve üzeri toksisite riski yönünden bağımsız prediktörler olduğu saptanmıştır. Düşük düzeyli toksisitelerin yaşlı hastalarda tedavi modifikasyonuna neden olabileceği hipotezini destekleyen ve sigara kullanımının yan etki profilini etkileyebileceğini gösteren bulgular gözlemlenmiştir. EFS tek başına yaşlı hastalarda kemoterapi toksisitesi riskini öngörmek için yeterli değildir, ancak kırılgan hastaların saptanması, bu hastalarda toksisite riski açısından daha dikkatli olunması ve bu hastalara literatürde önerildiği şekilde kapsamlı geriatrik değerlendirme yapılması açısından yönlendirici olabilir. Günlük onkoloji pratiğinde toksisite riski altındaki hastaların belirlenmesine yönelik pratik değerlendirme yöntemlerinin geliştirilmesi için, daha fazla sayıda çalışmaya ihtiyaç vardır