Çocukluk Çağı Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıklarında Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları

Complementary and alternative medicine (CAM) are treatments applied together with or instead of conventional treatments. In this study, the frequency of CAM use, preferred methods, factors associated with use of these methods were evaluated in 201 patients (48.3% F; median age 11 years; median disease duration 5.1 years) with nephrotic syndrome, recurrent urinary tract infection, nephrolithiasis and chronic kidney disease in Hacettepe University Children’s Hospital Pediatric Nephrology Department and compared with the control group consisted of 260 healthy children. Information was obtained through questionnaire and examination of patients’ records. Most commonly used CAM method in both patient and control group was use of herbal and dietary supplements (HDS-biologically based therapies) (patient group 38.8%, control group 54.6%; p=0.001). In both patient and control group, fish oil use was frequent (patient group 14.4% and control group 35.0%; p<0.001). There was no difference between the two groups in terms of the use of HDS when fish oil was excluded (patient group 28.9% and control group 28.1%; p=0.85). Renal disease was the most common reason for use of HDS (42.3%). Logistic regression analysis revealed that the use of HDS without fish oil was more frequent in patients with a duration of disease more than seven years [OR 3,70 (1,48-9,20), p=0,005], who used six or more drugs [OR 5,6 (1,28-24,41), p=0,022], with recurrent urinary tract infection or nephrolithiasis [OR 3,92 (1,02-15,09), p=0,047]; and was less frequent in patients with moderate income than those with low income [OR 0,30 (0,11-0,81), p=0,017]. In patient group, main information sources for HDS without fish oil were the friends and relatives; followed by internet, television and health professionals. Pharmacies and herbalists were the places where HDS were most commonly provided. 78% of the patients used HDS despite knowing that these products could have side effects; 50% of the patients did not share the information of HDS use with their doctors. These findings showed that use of HDS is frequent in both groups; and it is important to educate patients and doctors about HDS.TEŞEKKÜR iii ÖZET iv ABSTRACT v İÇİNDEKİLER vi SİMGELER ve KISALTMALAR x ŞEKİLLER xi TABLOLAR xii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 2 2.1. Tanım 2 2.2. Epidemiyoloji 3 2.3. Sık Tercih Edilen Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları 6 2.4. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamalarının Kullanılma Nedenleri 7 2.5. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamalarının Kullanımı ile İlişkili Faktörler 8 2.5.1. Cinsiyet 8 2.5.2. Yaş 8 2.5.3. Irk ve Etnik Köken 9 2.5.4. Gelir Düzeyi 10 2.5.5. Yerleşim Yeri 10 2.5.6. Ebeveyn Eğitim Durumu 11 2.5.7. Ebeveynlerin Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamalarını Kullanması 12 2.5.8. Diğer Faktörler 12 2.6. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları için Bilgi Kaynakları 14 2.7. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamalarının Kullanım Bilgisinin Doktorlarla Paylaşımı 15 2.8. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları ile İlişkili Yan Etkiler 16 2.9. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları Maliyeti 19 2.10. Ülkemizde Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları ile İlgili Yasal Düzenlemeler 19 3. BİREYLER ve YÖNTEM 22 3.1. Çalışma Evreni 22 3.2. Çalışma Parametreleri 22 3.3. Verilerin İstatistiksel Değerlendirilmesi 25 3.4. Etik Kurul Onayı 25 4. BULGULAR 26 4.1.Hasta ve Kontrol Grubunun Özellikleri 26 4.2. Hasta ve Kontrol Gruplarında Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamalarının Kullanılma Sıklıkları 31 4.3. İlaç Dışı Ürünlerin Kullanım Nedenleri 33 4.4. İlaç Dışı Ürün Kullanımına Başlama Süreçleri 35 4.5. İlaç Dışı Ürünler için İlk Bilgi Kaynakları 35 4.6. İlaç Dışı Ürünlerin Temin Edilme Yerleri 38 4.7. İlaç Dışı Ürünlerin Kullanım Şekli ve Kullanılan Ürün Sayıları 38 4.8. Kullanılan İlaç Dışı Ürünler 39 4.9. Kullanılan İlaç Dışı Ürünlerden Faydalanma ve Kullanmaya Devam Durumu 41 4.10. İlaç Dışı Ürün Kullanımını Etkileyen Faktörler 45 4.11. Hasta ve Kontrol Grubunda İlaç Dışı Ürünlerle İlaçların Birlikte Kullanımı 52 4.12. İlaç Dışı Ürün Kullanım Bilgisinin Doktorlarla Paylaşımı 52 4.13. Hasta ve Kontrol Grubundaki Ebeveynlerin İlaç Dışı Ürünler Hakkındaki Düşünceleri 55 4.14. Doktorların İlaç Dışı Ürün Kullanımını Hakkındaki Uygulamaları 56 5. TARTIŞMA 58 5.1. Hasta ve Kontrol Grubunun Genel Özellikleri 58 5.2. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Yöntemlerini Kullanma Sıklığı 58 5.3. Sık Tercih Edilen Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları 60 5.4. İlaç Dışı Ürün Kullanma Nedenleri 61 5.5. İlaç Dışı Ürün Kullanımına Başlama Süreçleri 62 5.6. İlaç Dışı Ürün Kullanımı için Bilgi Kaynakları 63 5.7. İlaç Dışı Ürünlerin Temin Edilme Yerleri, Kullanım Şekilleri ve Kullanım Sayıları 63 5.8. Kullanılan İlaç Dışı Ürün Türleri 64 5.9. İlaç Dışı Ürünlerden Faydalanma ve Kullanmaya Devam Durumu 65 5.10. İlaç Dışı Ürün Kullanımını Etkileyen Faktörler 67 5.11. İlaç Dışı Ürünlerin İlaçlarla Birlikte Kullanımı 69 5.12. İlaç Dışı Ürün Kullanım Bilgisinin Doktorlarla Paylaşımı 70 5.13. Ebeveynlerin İlaç Dışı Ürünler Hakkındaki Düşünceleri 71 5.14. Doktorların İlaç Dışı Ürünler Hakkındaki Uygulamaları 72 6. SONUÇ ve ÖNERİLER 73 KAYNAKLAR 76 EKLER EK-1: Veri Toplama Formu EK-2: Anket Formu EK-3: Sürekli Anksiyete Ölçeği EK-4: Çocuk Sürekli Anksiyete Ölçeği EK-5: Etik Kurul OnayıTamamlayıcı ve alternatif tıp (TAT) uygulamaları, konvansiyonel tedavilerin yanında veya yerine uygulanan tedavi yaklaşımlarıdır. Bu çalışmada, Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesi Çocuk Nefrolojisi Bilim Dalında nefrotik sendrom, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu (İYE), taş hastalığı ve kronik böbrek hastalığı tanıları ile izlenmekte olan 201 hastada (%48,3 kız; ortanca yaş 11 yıl; ortanca hastalık süresi 5,1 yıl) hangi TAT yöntemlerinin ne sıklıkla kullanıldığı, TAT kullanımını etkileyen faktörler incelenmiş; sonuçlar kronik hastalığı olmayan 260 çocuktan oluşan kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. Bilgiler anket yoluyla ve hasta kayıtlarının incelenmesi ile elde edilmiştir. Hem hasta hem de kontrol grubunda en sık kullanılan TAT yönteminin ilaç dışı ürün kullanımı (İDÜ, biyolojik temelli yaklaşımlar) olduğu görülmüştür (hasta grubunda %38,8, kontrol grubunda %54,6; p=0,001). Her iki grupta da balık yağının sık kullanıldığı saptanmıştır (hasta grubu %14,4, kontrol grubu %35,0; p