Boşnak Milli Kimliğinin İnşasında Bošnjak Gazetesinin Rolü: 1891-1901

After many centuries ruling the Balkan territories, the Osman Empire started losing their power and Bosnia and Herzegovina faced major changes. During the Ottoman rule, Bosniaks accepted Islam as their new religion and formed their own Muslim identity. Although much of the population was Muslim in Bosnia and Herzegovina, the Orthodox and Catholic religions were also practiced. After the Austro-Hungarian empire conquered the country in 1878, each one of these identities still continued to exist. In the 19th century, national movements in the Balkans caused tension as people started fighting to preserve their identities. Namely, Bosniaks who lived under Ottoman dominance for a long time, fell under Austro-Hungarian rule and were ruled by Christians for the next 40 years. During this period, Bosniaks who were shaped by Islam had tried to preserve their national identity in many ways. One of the most important ways that this was accomplished was through media. In this thesis, the Bošnjak Newspaper, which was published between 1891 and 1910, were examined. The articles which were published in the period of 1891-1901 on the Bošnjak journal, a supporter of the Austro-Hungarian administration, has been examined and role of the Newspaper in the construction of the Bosniak national identity has been reviewed.İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY i BİLDİRİM ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYAN iv TEŞEKKÜR v ÖZET v ABSTRACT vi İÇİNDEKİLER vii GİRİŞ 1 1. BÖLÜM: TARİHTE BOSNA HERSEK VE BOŞNAKLAR 6 1.1. Ortaçağ Döneminde Bosna Hersek 6 1.2. Osmanlı Döneminde Bosna Hersek 11 1.2.1. Fetih ve İslamlaşma Süreci 11 1.2.2. Osmanlı Hakimiyetinde Boşnaklar 15 1.3. Avusturya-Macaristan Döneminde Bosna Hersek 19 1.3.1. İşgal Karşısında Boşnaklar 19 1.3.2. Göç Probleminin Doğuşu 22 1.3.3. Boşnaklar ve Yeni Yönetim 26 2. BÖLÜM: BOSNA HERSEK’TE BASIN 32 2.1. Osmanlı Döneminde Bosna Hersek Basını 32 2.1.1. Bosanski Vjesnik 33 2.1.2. Bosna Gazetesi 33 2.1.3. Gülşen-i Saray 34 2.1.4. Neretva Gazetesi 36 2.2. Avusturya-Macaristan Döneminde Bosna Hersek Basını 37 2.2.1. Bosanskohercegovačke Novine (Bosna Hersek Gazetesi) 38 2.2.2. Bosnische Post 38 2.2.3. Vatan 39 2.2.4. Rehber 41 2.2.5. Prosveta 41 2.2.6. Napredak 42 2.2.7. Srpski Vjesnik 43 2.2.8. Glas Hercegovca 44 2.2.9. Osvit 44 3. BÖLÜM: BOŠNJAK GAZETESİ VE KİMLİĞE ETKİSİ 45 3.1. Kimlik Kavramı 45 3.2. Boşnak Kimliğinin Oluşumunu Etkileyen Faktörler 49 3.3. Bošnjak Gazetesi 55 3.3.1. Gazetenin Doğuşu ve Yayın Politikası 55 3.3.2. Boşnaklık Fikrinin İşlenişi 61 3.3.3. Vatan Kavramının İşlenişi 71 3.3.4. Gazetenin Göç Meselesine Bakışı 79 3.3.5. Gazetenin Sırp ve Hırvat Milliyetçiliğine Bakışı 89 SONUÇ 99 KAYNAKÇA 102 EK 1. Etik Kurul İzni Muafiyeti Formu 108 EK 2. Orijinallik Raporu 109 EK 3. Turnitin Benzerlik İndeksi 110Balkanlarda yüzyıllarca süren Osmanlı hâkimiyeti sona ermeye başladığında Bosna Hersek büyük değişikliklere maruz kalmıştı. Osmanlı hâkimiyeti boyunca Boşnaklar İslam'ı kendi yeni din anlayışı olarak kabul edip kendilerine Müslüman bir kimlik inşa etmişlerdir. Bosna Hersek'te Müslüman unsurun yanısıra, çoğunluğu oluşturmazsa bile Bosna Hersek'te Ortodoks ve Katolik unsuru varlığını sürdürmekteydi. 1878 yılında Avusturya-Macaristan tarafından gerçekleştirilen işgalden sonra her üç unsur kendi varlığını korumaya devam etmiştir. Ancak 19.yüzyılda milliyetçi hareketlerin çıkması neticesinde Balkanlarda ve Bosna Hersek'te kendi milli kimliğini koruma adına mücadeleler başlatılmıştır. Uzun süre Müslüman yönetimi altında kalan Boşnaklar, Hristiyan devleti Avusturya-Macaristan'ın idaresinde 40 sene (1878-1918) kaldılar. Bu süre içinde İslam diniyle şekillendirilmiş olan Boşnaklar milli kimliklerini korumak amacıyla farklı yollar denedikleri görülmektedir. Yazılı basın yoluyla milli bilincin korunması bu yolların en önemlilerinden bir tanesidir. Bu tez çalışmasında, 1891-1910 yılları arasında çıkan Bošnjak gazetesi ele alınmıştır. Avusturya-Macaristan yönetiminin taraftarı olan Bošnjak gazetesinin, 1891-1901 döneminde yayımlanan makaleleri değerlendirilip Boşnak milli kimliğinin inşasındaki rolü incelenecektir