Multiple Skleroz Hastalarının Serum D Vitamini ve Kalsiyum Düzeylerinin Sağlıklı Bireylerle Karşılaştırılması ve Beslenme Durumlarının Değerlendirilmesi

Multiple Sclerosis (MS) is a chronic and inflammatory disease of the Central Nervous System (CNS). The aim of this study was to compare MS and healthy individuals in terms of serum calcium (Ca) and vitamin D levels, nutritional status and some biochemical parameters. A total of 392 individuals (196 individuals with MS and 196 healthy subjects) in the range of 19-65 years of age who applied to Karadeniz Technical University Faculty of Medicine, Farabi Hospital MS Polyclinic were included in the study. General characteristics, health status, dietary habits, food consumption, food consumption frequencies and physical activity status of all individuals were determined by a questionnaire. Serum Ca, vitamin D and other biochemical values of individuals were analyzed. Serum Ca (9.24±0.99 mg/dL, 9.29±0.49 mg/dL, for women and men; respectively) and serum vitamin D (8.55±5.48 ng/mL and 9.85±4.35 ng/mL; respectively) levels of MS patients were found to be significantly lower than the healthy subjects. In terms of women and men, daily energy (1616.65±613.43 kcal and 1890.67±741.15 kcal; respectively), carbohydrate (CHO) (188.10±85.03 g and 212.93±99.36 g; respectively), lipid (71.13±30.41 g and 81.18±38.53 g; respectively) and protein (52.94±22.29 g and 74.07±38.18 g; respectively) intakes of MS patients were significantly lower than the intakes of healthy females and males (energy, CHO, fat and protein, respectively; 2024.46±577.12 kcal and 2550.17±649.61 kcal, 62.76±21.63 g and 86.84±28.01 g, 90.80±31.61 g and 113.32±34.30 g, 62.76±21.63 g and 86.84±28.01 g). Regular physical activity ratio of MS patients is lower than healthy individuals (p<0.001). Total energy expenditure was 1941.6±190.5 kcal in healthy subjects and 1870.0±182.8 kcal in individuals with MS (p<0.001). In this study, it was determined that biochemical parameters (alkaline phosphatase (ALP) (73.67±36.98U/L and 77.77±23.71 U/L; for female and male, respectively), C-reactive protein (CRP) (0.31±0.50 mg/L and 0.41±0.70 mg/L; respectively), anthropometric measurements (body weight 67.89±13.44 kg and 77.93±12.75 kg, waist circumference 91.11±15.66 cm and 95.62±12.10 cm, hip circumference 106.04±10.47 cm and 104.31±8.65 cm; respectively)), physical activity levels and nutritional status differ in MS patients and healthy individuals. In conclusion, the follow-up and improvement of the nutritional status should be included in the treatment process of MS patients.ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN SAYFASI v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER VE KISALTMALAR xiii ŞEKİLLER xvii TABLOLAR xviii 1. GİRİŞ 1 1.1. Kuramsal Yaklaşımlar ve Kapsam 1 1.2. Amaç(lar) 2 1.3. Araştırmanın Varsayımları 3 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. D Vitamini 4 2.1.1. D Vitamini Metabolizması 4 2.1.2. D Vitamininin Kaynakları 6 2.1.3. D Vitaminin Transportu 6 2.2. D Vitaminin Fonksiyonları 7 2.2.1. Kemik Sağlığı 7 2.2.2. Kalsiyum Fosfor Emilimi 8 2.2.3. Kas Sağlığı 8 2.2.4. Kardiyovasküler Hastalıklar 9 2.2.5. Kanser 10 2.2.6. İmmün Modülasyon/Antiinflamasyon 11 2.3. Multiple Skleroz 12 2.3.1. Multiple Skleroz’un Etiyolojisi 14 2.3.2. Multiple Skleroz, D Vitamini ve Kalsiyum 16 2.4. Kortikosteroidler 17 2.5. Kalsiyum 18 2.5.1. Mineralin Sindirimi, Emilimi ve Metabolizması 19 2.5.2. Mineralin İşlevleri 20 2.5.3. Mineralin Yetersizliği ve Hastalıklarla İlişkisi 21 2.5.4. Kalsiyum Kaynakları 22 2.6. D Vitamini ve Kalsiyum Gereksinmesi 23 3. BİREYLER VE YÖNTEM 25 3.1.Araştırmanın Yeri, Zamanı ve Tipi 25 3.2. Örneklem 25 3.3. Araştırmaya Katma ve Dışlama Ölçütleri 25 3.4. Araştırmanın Genel Planı 26 3.5. Araştırma Verilerinin Toplanması ve Değerlendirilmesi 27 3.5.1.Bireylerin Biyokimyasal Bulgularının Belirlenmesi 27 3.5.2.Bireylerin Antropometrik Ölçümlerinin Alınması 28 3.5.3.Bireylerin Beslenme Durumunun Saptanması 30 3.5.4.Bireylerin Fiziksel Aktivite Durumunun Saptanması 31 3.5.5. İstatistiksel Analizler 32 4. BULGULAR 33 4.1.Bireylere İlişkin Genel Özellikler 33 4.2. Bireylerin Sağlık Durumlarına İlişkin Bilgiler 35 4.3. Bireylerin Beslenme Alışkanlıklarına İlişkin Bulgular 39 4.4.Bireylerin Serum D Vitamini ve Çeşitli Biyokimyasal Parametrelerinin Belirlenmesi 43 4.5.Bireylerin Antropometrik Ölçümlerine İlişkin Bulgular 47 4.6.Bireylerin Günlük Enerji ve Besin Ögesi Alım Düzeylerinin Değerlendirilmesi 51 4.7.Bireylerin Beslenme Durumu ile Bazı Antropometrik Ölçümlerinin Karşılaştırılması 66 4.8.Bireylerin Besin Tüketim Sıklıklarının Değerlendirilmesi 68 4.9.Bireylerin Fiziksel Aktivite Durumlarının Belirlenmesi 77 4.10.Bireylerin Fiziksel Aktivite Kayıtlarının Değerlendirilmesi 79 5. TARTIŞMA 81 5.1.Bireylere İlişkin Genel Özelliklerin Belirlenmesi 81 5.2.Çalışma Grubunda Yer Alan Bireylerin Sağlık Durumlarına İlişkin Bulguların Belirlenmesi 84 5.3. Bireylerin Beslenme Alışkanlıklarının Belirlenmesi 87 5.4. Bireylerin Biyokimyasal Bulgularının Değerlendirilmesi 88 5.5. Bireylerin Antropometrik Ölçümlerinin Değerlendirilmesi 92 5.6.Bireylerin Günlük Enerji ve Besin Ögesi Alım Düzeylerinin Değerlendirilmesi 96 5.7.Bireylerin Beslenme Durumu ile Bazı Antropometrik Ölçümlerinin Karşılaştırılması 105 5.8.Bireylerin Besin Tüketim Sıklıklarının Değerlendirilmesi 108 5.9. Bireylerin Fiziksel Aktivite Durumunun Saptanması 118 6. SONUÇ ve ÖNERİLER 120 6.1. SONUÇLAR 6.2. ÖNERİLER 120 135 7. KAYNAKLAR 137 8. EKLER 150 EK 1: Orijinallik Raporu EK 2: Dijital Makbuz EK 3: Etik Kurul Onay Formu EK 4: Araştırma Amaçlı Çalışma İçin Aydınlatılmış Onam Formu EK 5: Biyokimyasal Parametrelerin Referans Değerleri EK 6: Bireylerin Genel Özelliklerinin Belirlenmesi Formu EK 7: Sağlık Durumunun Belirlenmesi Formu EK 8: Beslenme Alışkanlıklarının Belirlenmesi Formu EK 9: Biyokimyasal Değerlerin Belirlenmesi Formu EK 10: Antropometrik Ölçüm Formu EK 11: Besin Tüketimi Kayıt Formu EK 12: Besin Tüketim Sıklıklarının Belirlenmesi Formu EK 13: Fiziksel Aktivite Durumunun Belirlenmesi Formu EK 14: Fiziksel Aktivite Kayıt Formu 9. ÖZGEÇMİŞ 169Multiple Skleroz (MS), Merkezi Sinir Sistemi (MSS)’nin kronik ve inflamatuar bir hastalığıdır. Bu çalışmanın amacı, MS’li ve sağlıklı bireyleri, serum kalsiyum (Ca) ve D vitamini düzeyi, beslenme durumu ve bazı biyokimyasal parametreler açısından karşılaştırmaktır. Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi MS Polikliniği’ne başvuran 19-65 yaş arası MS’li 196 birey ve sağlıklı 196 birey olmak üzere toplam 392 birey araştırma kapsamına alınmıştır. Tüm bireylerin genel özellikleri, sağlık durumu, beslenme alışkanlıkları, besin tüketimleri, besin tüketim sıklıkları ve fiziksel aktivite durumları anket formu ile belirlenmiştir. Bireylerin serum Ca, D vitamini ve diğer biyokimyasal değerleri analiz edilmiştir. MS’li bireylerin serum Ca (kadın ve erkekler için sırasıyla, 9,24±0,9 mg/dL, 9,29±0,49 mg/dL) ve D vitamini (sırasıyla; 8,55±5,48 ng/mL ve 9,85±4,35 ng/mL) değerleri sağlıklı bireylerden anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. MS’li kadın ve erkeklerde günlük enerji (MS’li kadın ve erkekler için sırasıyla; 1616,65±613,43 kkal ve 1890,67±741,15 kkal), karbonhidrat (CHO) (sırasıyla; 188,10±85,03 g ve 212,93±99,36 g), yağ (sırasıyla; 71,13±30,41 g ve 81,18±38,53 g) ve protein (sırasıyla; 52,94±22,29 g ve 74,07±38,18 g) alımının sağlıklı kadın ve erkeklerdekinden (enerji, CHO, yağ ve protein için sırasıyla; 2024,46±577,12 kkal ve 2550,17±649,61 kkal, 62,76±21,63 g ve 86,84±28,01 g, 90,80±31,61 g ve 113,32±34,30 g, 62,76±21,63 g ve 86,84±28,01 g) anlamlı derecede daha düşük olduğu tespit edilmiştir. MS’li bireylerin düzenli fiziksel aktivite yapma oranı sağlıklı bireylerden daha düşüktür (p