MOGAN GÖLÜ, BEYTEPE GÖLETİ VE DELİCE NEHRİ (KIZILIRMAK) MAVİ-YEŞİL ALGLERİ ÜZERİNE İNCELEMELER

In this study Cyanobacteria species of Mogan Lake, Beytepe Pond and Delice River were taxonomically investigated. The flora of algae (cyanobacteria) specimens have been collected by monthly intervals from Mogan Lake and Beytepe Pond during the periods of October 2011 and September 2012. For the Delice River the laboratory samples which were collected by montly intervals between July 2007-May 2008 have been evaluated. Phytoplankton samples, have been collected horizontally and vertically using by a plankton net and Patala sampler and fixed in 4% formaldehyde solution. A small portion of each sample was prepared for identification, counting and then photographed under the microscope. During the study physio-chemical parameters such as the temperature, soluble oxygen, salinity and pH values were measured in situ. In the study, Cyanobacteria species diversity, seasonal distribution have been observed and their seasonal succession have been evaluated according to physico-chemical variables. As a result, totally 15 genus and 41 taxon were identified from three different habitats. Among them 22 species were identified in Mogan Lake, 19 species in Beytepe Pond and 13 species in Delice River respectively. During the study species like Lyngbya limnetica and Aphanocapsa incerta were frequently observed for all months in Mogan Lake, Chrococcus turgidus and Chrococcus minimus were high number in Beytepe Pond while Phormidium formosum was dominant in Delice River. As a result species number and density were generally rich in Mogan Lake during fall and summer season while very low in the Delice River during winter season.Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar BirimiETİK……………………………………………………………………………………...…….i ÖZET…………………………………………………………………………………...….…..ii ABSTRACT………………………………………………………………….……...…..........iii TEŞEKKÜR…………………………………………………………..……….……...……....iv İÇİNDEKİLER………..………………………………………………..……………..............v ÇİZELGELER…………………………………………………………………………...…..vii ŞEKİLLER………………………………………………………………………..…………viii SİMGELER VE KISALTMALAR…………………………………………………….…....xi 1. GİRİŞ......................................................................................................................................1 2. MAVİ–YEŞİL ALGLERİN (Cyanophyta, Cyanobacteria) GENEL ÖZELLİKLERİ VE LİTERATÜR ÖZETİ.........................................................................................................1 2.1. Genel Özellikleri………………...……………….…………………………..….................1 2.2. Mavi-Yeşil Alg Toksisitesi…………...……………………………………….…...…..…4 2.3. Mavi-Yeşil Alglerin Kullanım Alanları……………………………………….…...…..…5 2.4. Delice Nehri, Mogan Gölü ve Beytepe Göleti’nde Yapılmış Mavi-Yeşil Alg Çalışmaları………………………………………………………………………….…….....….6 3. ÇALIŞMA BÖLGELERİNİN TANIMI……………………………………….….…........7 3.1. Akarsu Sistemleri (Lotik Sistemler)…………………………………………..….…...….8 3.2. Göl Sistemleri (Lentik Sistemler)………………………………………………………...8 3.3. Çalışma Yapılan Bölgeler ve Örnekleme Noktaları………………………….….…….....8 3.3.1. Beytepe Göleti………………………………………………………………...…...….8 Birinci İstasyon……………………………………………………………..…...…………9 3.3.2. Mogan Gölü………………………….………………………………..…………..…11 Birinci İstasyon………………………………………………….…..…….…………....…12 İkinci İstasyon…..……………………………………………….…..…….…………....…13 3.3.3. Delice Nehri………………………………………………………..………….…..…14 Birinci İstasyon…………………………………………………..…….....…………….…14 vi İkinci İstasyon……..……………………………………………..…….....………….……15 Üçüncü İstasyon...………………………………………………..…….....….……………16 4. GEREÇ VE YÖNTEM…………………………………………………..…...…….…..…18 4.1. Fiziksel Analizler………………………….…………………………..……...….…...…18 4.2. Mavi-Yeşil Alg Örneklerinin İncelenmesi…..……………………….………….........…18 4.2.1. Örneklerin Toplanması…………………….…………………….………..…………18 4.2.2. Mavi-yeşil alg türlerinin tespiti, sayımı ve fotoğraflarının çekilmesi…..................…19 4.3. Mavi-Yeşil Alg Türlerine Ait Verilerin Değerlendirilmesi……………………….…….20 5. BULGULAR……………………………………………………………….………..……..21 5.1. Fiziksel Parametreler………………………………………………….…….............…..21 5.1.1. Sıcaklık (°C).…………………………………………………….……..............……21 5.1.2. pH.…………………………………….…….…………………………...……..….…23 5.1.3. Çözünmüş Oksijen (mg/l).……………………………….………..…………......…..25 5.1.4. Elektriksel İletkenlik (μS/cm) …………………………….……………………...….27 5.1.5. Tuzluluk (%₀)…………………………………………….……………………........29 5.1.6. Işık Geçirgenliği (cm)………………….……………….………...………….…...….31 5.2. Teşhis Edilen Mavi-Yeşil Alg Türleri…………………….…………………….…...….39 6. SONUÇLAR VE TARTIŞMA……..………………………………………………....…..79 6.1. Mavi-yeşil Alglerin Poulasyon Yoğunluğunun Değişimi………………………………..79 6.1.1. Delice Nehri’nde Mavi-yeşil Alglerin Mevsimsel Değişimi……….............................80 6.1.2. Mogan Gölü’nde Mavi-yeşil Alglerin Mevsimsel Değişimi………………………….81 6.1.3. Beytepe Göleti’nde Mavi-yeşil Alglerin Mevsimsel Değişimi…………….................83 KAYNAKLAR………………………………………………………………………….…....85 ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………..…..……………...…..93Bu çalışmada Mogan Gölü, Beytepe Göleti ve Delice Nehri Cyanobacteria (Mavi-yeşil alg) türleri taksonomik açıdan incelenmiştir. Örnekler Mogan Gölü ve Beytepe Göleti’den, Ekim 2011 ve Eylül 2012 tarihleri arasında aylık olarak alınmıştır. Delice Nehri’nde (Kızılırmak) ise Temmuz 2007 ve Mayıs 2008 tarihleri arasında aylık olarak toplanmış olan mevcut örnekler üzerinde çalışılmıştır. Fitoplankton örnekleri plankton kepçesi ve Patala örnekleme aleti kullanılarak horizontal ve vertikal olarak alınmış, %4’lük formaldehit ile fikse edilmiştir. Daha sonra laboratuara getirilen bu örneklerden geçici preperatlar hazırlanarak teşhis, sayım ve fotoğraf çekme işlemleri yapılmıştır. Arazi çalışmaları sırasında suların sıcaklık, çözünmüş oksijen, elektriksel iletkenlik, tuzluluk ve pH gibi fiziko-kimyasal parametreleri de ölçülmüştür. Yapılan çalışmada her üç bölgede bulunan siyanobakteri tür çeşitliliği ve yoğunluğu belirlenerek su kimyasal analiz parametrelerine göre dağılımları yorumlanmaya çalışılmıştır. Üç farklı habitatta yapılan bu çalışmada toplam olarak 15 cins ve 41 takson teşhis edilmiştir. Bu taksonlardan 22 tanesi Mogan Gölü’nden, 19 tanesi Beytepe Göleti’nden ve 13 tanesi ise Delice Nehri’nden kaydedilmiştir. Mogan Gölü’ne en sık rastlanan türler Lyngbya limnetica ve Aphanocapsa incerta, Beytepe Göleti’nde Chrococcus turgidus ve Chrococcus minimus Delice Nehri’nde ise en fazla sayıda temsil edilen tür Phormidium formosum olarak gözlenmiştir. Tür sayısı sonuçlarına göre; en fazla tür çeşitliliği yaz ve sonbahar mevsiminde Mogan Gölü’nde, en az tür çeşitliliği ise kış mevsiminde Delice Nehri’nde tespit edilmiştir