Determination of polycyclic aromatic hydrocarbons in surface waters

Policiklički aromatski ugljikovodici (PAU) su organski spojevi koji se u okolišu zadržavaju zbog svoje inertnosti i kemijske stabilnosti. Sastoje se od dvaju ili više kondenziranih aromatskih prstenova, a nastaju zbog nepotpunog izgaranja ili pirolize organskih tvari, prirodnim putem ili tijekom industrijskih procesa te drugih ljudskih aktivnosti. Osjetljivi su na svjetlo, rezistentni na toplinu i koroziju, a dokazano je da imaju toksično djelovanje koje između ostaloga može biti genotoksično, kancerogeno, teratogeno i fototoksično. Policiklički aromatski ugljikovodici u površinske vode dospijevaju putem oborina ili direktnim izlijevanjem nafte, ispuštanjem nepročišćenih otpadnih voda te odlaganjem otpada koji sadrži PAU-ove. Kod ljudi i životinja mogu uzrokovati rak pluća, želuca, debelog crijeva, jednjaka, prostate i mokraćnog mjehura. Varaždinska županija je značajno hidrografsko čvorište u Hrvatskoj te je poznata po poljoprivrednoj proizvodnji i razvijenoj industriji. Ubrzan razvoj industrije te pretjerana upotreba umjetnih gnojiva u poljoprivredi uvelike pridonosi onečišćenju površinskih voda, a trenutno prema Američkoj agenciji za zaštitu okoliša i Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji prepoznato je više od 100 PAU-a u prirodi od kojih je 16 klasificirano kao primarna, najopasnija, onečišćenjapovršinskih voda. Određivanje koncentracije PAU-aprovodi se metodom plinske kromatografije s masenom spektrometrijom. Velika prednost ove metode je detekcija jako malih koncentracija PAU-a koje su uobičajene za područje Varaždinske županije, što znači da je kakvoća površinskih voda zadovoljavajuća s obzirom na koncentraciju PAU-a koja ne prelazi maksimalno dopuštene vrijednosti