Ehrlichiosis'li Anemik Köpeklerde Bazı Kardiopulmoner Belirteçlerin Araştırılması

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından zoonotik, sağaltılamadığında şiddetli ve ölümcül seyreden önemli hastalıklar arasında gösterilen ehrlichiosis günümüzde gerek insanlarda gerekse köpeklerde oluşturduğu benzer hastalık tablosuyla öne çıkmaktadır. Köpeklerde ehrlichiosis, birçok doku ve organları etkileyerek çoklu organ yetmezliklerine neden olan sistemik bir hastalıktır. Bilinen klinik bulguların ve patogenezisinin yanında ehrlichia’nın son yüzyılda önemi giderek artan Yaygın Damar İçi Pıhtılaşma Bozukluğu (YDPB) ve miyokardiyal hasar yönünden ne derece etkili olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bu çalışmada ehrlichiosisli anemik köpeklerde aneminin şiddeti ile miyokardiyal hasarın varlığı ve olası tromboembolik durumlar değerlendirilerek veteriner hekimliğin yanı sıra insan hekimliği için de yararlı olabilecek bulgulara ulaşılabilmesi hedeflenmiştir. Araştırmanın hayvan materyalini farklı ırk, yaş ve her iki cinsiyetten daha öncede kalp rahatsızlığı bulunmayan ehrlichiosis ile mono (n=24) enfekte, ko-enfekte (n=9) ve sağlıklı kontrol grubu (n=10) hayvanlar oluşturdu. Ayrıca enfekte olan hayvanlar serolojik ve moleküler analiz sonuçlarına göre aktif enfekte, enfekte, akut ve klinik hasta olarak değerlendirildi. Oluşturulan gruplarda kardiak hasarın tespiti amacı ile cTnI, CK-MB ve Miyoglobin seviyeleri ile birlikte, YDPB yönünden D-Dimer seviyeleri belirlendi. Yapılan ölçümler sonucunda aneminin şiddeti ile birlikte YDPB belirteci olan D-Dimer konsantrasyonlarında anlamlı artış tespit edildi. Aynı zamanda miyokardiyal hasar belirteçlerinde CK-MB ve Miyoglobin oranlarına göre daha spesifik olan cTnI seviyelerinde de anlamlı istatistiksel fark gözlemlendi. Diğer parametrelerde herhangi bir değişikliğe rastlanmadı. Sonuç olarak; ehrlichiosisli anemik köpeklerde aneminin şiddeti ile orantılı bir şekilde gelişen iskemi durumunun uzun vadede kalpte miyokardiyumda hasar meydana getirdiği ve YDPB’na sebebiyet verdiği gözlemlendi. Gerek insan hekimliği gerekse veteriner hekimlikte ehrlichia ile enfekte olan canlılarda oluşan pıhtılaşma bozukluğunun tespit edilmesinde ve miyokardiyal durumun gözlemlenmesinde bu biyobelirteçlerden yararlanabilineceği, aynı zamanda gelecekte yapılacak olan çalışmalarda referans olarak kullanılabileceği kanısına varıldı.Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından zoonotik, sağaltılamadığında şiddetli ve ölümcül seyreden önemli hastalıklar arasında gösterilen ehrlichiosis günümüzde gerek insanlarda gerekse köpeklerde oluşturduğu benzer hastalık tablosuyla öne çıkmaktadır. Köpeklerde ehrlichiosis, birçok doku ve organları etkileyerek çoklu organ yetmezliklerine neden olan sistemik bir hastalıktır. Bilinen klinik bulguların ve patogenezisinin yanında ehrlichia’nın son yüzyılda önemi giderek artan Yaygın Damar İçi Pıhtılaşma Bozukluğu (YDPB) ve miyokardiyal hasar yönünden ne derece etkili olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bu çalışmada ehrlichiosisli anemik köpeklerde aneminin şiddeti ile miyokardiyal hasarın varlığı ve olası tromboembolik durumlar değerlendirilerek veteriner hekimliğin yanı sıra insan hekimliği için de yararlı olabilecek bulgulara ulaşılabilmesi hedeflenmiştir. Araştırmanın hayvan materyalini farklı ırk, yaş ve her iki cinsiyetten daha öncede kalp rahatsızlığı bulunmayan ehrlichiosis ile mono (n=24) enfekte, ko-enfekte (n=9) ve sağlıklı kontrol grubu (n=10) hayvanlar oluşturdu. Ayrıca enfekte olan hayvanlar serolojik ve moleküler analiz sonuçlarına göre aktif enfekte, enfekte, akut ve klinik hasta olarak değerlendirildi. Oluşturulan gruplarda kardiak hasarın tespiti amacı ile cTnI, CK-MB ve Miyoglobin seviyeleri ile birlikte, YDPB yönünden D-Dimer seviyeleri belirlendi. Yapılan ölçümler sonucunda aneminin şiddeti ile birlikte YDPB belirteci olan D-Dimer konsantrasyonlarında anlamlı artış tespit edildi. Aynı zamanda miyokardiyal hasar belirteçlerinde CK-MB ve Miyoglobin oranlarına göre daha spesifik olan cTnI seviyelerinde de anlamlı istatistiksel fark gözlemlendi. Diğer parametrelerde herhangi bir değişikliğe rastlanmadı. Sonuç olarak; ehrlichiosisli anemik köpeklerde aneminin şiddeti ile orantılı bir şekilde gelişen iskemi durumunun uzun vadede kalpte miyokardiyumda hasar meydana getirdiği ve YDPB’na sebebiyet verdiği gözlemlendi. Gerek insan hekimliği gerekse veteriner hekimlikte ehrlichia ile enfekte olan canlılarda oluşan pıhtılaşma bozukluğunun tespit edilmesinde ve miyokardiyal durumun gözlemlenmesinde bu biyobelirteçlerden yararlanabilineceği, aynı zamanda gelecekte yapılacak olan çalışmalarda referans olarak kullanılabileceği kanısına varıldı.KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ v KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ v ŞEKİLLER DİZİNİ vii RESİMLER DİZİNİ viii TABLOLAR DİZİNİ ix ÖZET x ABSTRACT xi 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 3 2.1. Taksonomi 4 2.2. Etiyoloji 6 2.3. Epidemiyoloji 9 2.4. Patogenez 11 2.5. Klinik Semptomlar 13 2.6. Laboratuvar Bulguları 17 2.7. D-Dimer ve YDPB (Yaygın Damar İçi Pıhtılaşma Bozukluğu) 20 2.8. Kardiyak Belirteçler 22 2.8.1. Kardiyak Troponin (cTnI) 24 2.8.2. Kreatin Kinaz Muscle Brain (CK-MB) 26 2.8.3. Miyoglobin 28 2.9. Anemi 28 3. GEREÇ VE YÖNTEM 32 3.1. Gereç 32 3.1.1. Hayvan materyali 32 3.1.2. Klinik Muayene Protokolü 32 3.2. Yöntem 33 3.2.1. Çalışma Grupları 33 3.2.2. Laboratuvar Muayeneleri 36 3.2.2.1. Örneklerin Toplanması 36 3.2.2.2. Hematolojik Analizler (Tam Kan Sayımı) 37 3.2.2.3. Kardiyak Panel Ölçümü (cTnI, CK-MB, Miyoglobin) 38 3.2.2.4. D-Dimer Ölçümü 39 3.2.2.5. PZR Uygulaması 40 3.2.2.5.1. DNA ekstraksiyonu 40 3.2.2.5.2. Testin uygulanması 41 3.2.3. Diagnostik Uygulamalar 42 3.2.4. İstatistiksel Değerlendirme 45 4. BULGULAR 46 4.1. Kontrol Grubu 46 4.2. Klinik Bulgular 47 4.3. Hematolojik Bulgular 50 4.4. D-Dimer Bulguları 56 4.5. Kardiyak Panel Bulguları 58 4.6. Korelasyon ve Regresyon Analizleri 62 5. TARTIŞMA 70 6. SONUÇLAR VE ÖNERİLER 80 KAYNAKLAR 81 ÖZGEÇMİŞ 104KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ v KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ v ŞEKİLLER DİZİNİ vii RESİMLER DİZİNİ viii TABLOLAR DİZİNİ ix ÖZET x ABSTRACT xi 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 3 2.1. Taksonomi 4 2.2. Etiyoloji 6 2.3. Epidemiyoloji 9 2.4. Patogenez 11 2.5. Klinik Semptomlar 13 2.6. Laboratuvar Bulguları 17 2.7. D-Dimer ve YDPB (Yaygın Damar İçi Pıhtılaşma Bozukluğu) 20 2.8. Kardiyak Belirteçler 22 2.8.1. Kardiyak Troponin (cTnI) 24 2.8.2. Kreatin Kinaz Muscle Brain (CK-MB) 26 2.8.3. Miyoglobin 28 2.9. Anemi 28 3. GEREÇ VE YÖNTEM 32 3.1. Gereç 32 3.1.1. Hayvan materyali 32 3.1.2. Klinik Muayene Protokolü 32 3.2. Yöntem 33 3.2.1. Çalışma Grupları 33 3.2.2. Laboratuvar Muayeneleri 36 3.2.2.1. Örneklerin Toplanması 36 3.2.2.2. Hematolojik Analizler (Tam Kan Sayımı) 37 3.2.2.3. Kardiyak Panel Ölçümü (cTnI, CK-MB, Miyoglobin) 38 3.2.2.4. D-Dimer Ölçümü 39 3.2.2.5. PZR Uygulaması 40 3.2.2.5.1. DNA ekstraksiyonu 40 3.2.2.5.2. Testin uygulanması 41 3.2.3. Diagnostik Uygulamalar 42 3.2.4. İstatistiksel Değerlendirme 45 4. BULGULAR 46 4.1. Kontrol Grubu 46 4.2. Klinik Bulgular 47 4.3. Hematolojik Bulgular 50 4.4. D-Dimer Bulguları 56 4.5. Kardiyak Panel Bulguları 58 4.6. Korelasyon ve Regresyon Analizleri 62 5. TARTIŞMA 70 6. SONUÇLAR VE ÖNERİLER 80 KAYNAKLAR 81 ÖZGEÇMİŞ 10