Sağlık Turizmin Gelişiminde Kalkınma Ajanslarının Rolü: Güney Ege Kalkınma Ajansı Örneği

Alternatif Turizm çeşitlerinden biri olan Sağlık Turizmi günümüzde yaşlanan nüfusun artması ve deniz kum güneş turizmi gibi klasik pazarların doyması sebebiyle Dünyada ve Türkiye’de önemli bir sektör haline gelmiştir. Kitle turizminden ayrı niş bir pazar olan sağlık turizmi bireylerin motivasyonları ve ihtiyaçları doğrultusunda şekillenmektedir. Dünyada birçok ülke sağlık turizminde stratejiler geliştirmeye devam etmektedir. Ülkemizde sağlık turizmi uzun yıllar termal turizm olarak yapılandırılmış olsa da son dönemlerde teşvik sisteminde yapılan değişiklikler ve kalkınma planlarında yer alan eylem planlarının etkisiyle, estetik cerrahi, diş, kalp ve diğer organ nakilleri ile medikal turizmde yaşlı ve engellilere yönelik çalışmalarla üçüncü yaş turizmimde önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu tez çalışmasında, birinci bölümde sağlık turizminin kavramsal çerçevesi ortaya konmuş, ikinci bölümde ise bölgesel kalkınma politikaları çerçevesinde bir araç olarak ortaya çıkan Kalkınma Ajanslarının yapısı işlevleri ve görevleri ele alınarak oluşturulan teşvik vizyonu çerçevesinde uygulanan programlar hakkında verilere yer verilmiştir. Son bölümde ise Aydın, Denizli Muğla illerinde faaliyet gösteren Güney Ege Kalkınma Ajansının sağlık turizminde sürdürülebilir gelişme ve kalkınmanın sağlanması amacıyla oluşturduğu politikalar ve yürüttüğü faaliyetler hakkında bilgi verilmiştir. Bu çalışma ile sağlık turizmin geliştirilmesi amacıyla uygulanacak program ve proje önerileri için karar vericilere bir yol haritası sunulması hedeflenmektedir.KABUL VE ONAY SAYFASI ………………………..………………….……… i TEŞEKKÜR …………………………………………………………………….. ii İÇİNDEKİLER ..…………………………………………….……….…….…… iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ …..…………………….…………….. v ŞEKİLLER DİZİNİ ….………….………………………………………………. vi RESİMLER DİZİNİ ….………….……………………………………………… vii TABLOLAR DİZİNİ ….………….………………………………………………. viii ÖZET ……………………………………………………………………………. ix ABSTRACT ……………………………………………………………………. x 1. GİRİŞ …………………….……………………………………………………. 1 1.1. Problemin Tanımı ve Önemi …………………………….….……………… 1 1.2. Araştırmanın Amacı …………………………………………………………. 3 1.3. Araştırmanın Hipotezleri ……………………..……………………………… 4 2. GENEL BİLGİLER ……………………………………...…………………….. 5 2.1. Sağlık Turizmi………………………………………………………..………. 5 2.1.1. Sağlık Turizminin Tarihçesi.……….….…… ……………………………… 7 2.1.2. Sağlık Turizminin Özellikleri ve Gelişmesindeki Faktörler.……………… 8 2.1.3. Sağlık Turizminin Sınıflandırılması.………..…………………………….. 10 2.1.3.1. Termal turizm .……….….……………………………............................ 10 2.1.3.2. SPA ve Wellness Turizmi.……….….……………………………........... 12 2.1.3.3. Üçüncü yaş turizmi .……….….………………………………................... 14 2.1.3.4. Engelli turizmi .……….….……………………………….......................... 14 2.1.3.5. Medikal turizm.……….….……………………………….......................... 15 2.1.4. Dünyada sağlık turizmi.……….….…….…………………………............... 16 2.1.4.1. Amerika.……….….…….……………………….................................... 17 2.1.4.2. Avrupa.……….….…… …………………………..................................... 18 2.1.4.3. Asya -Uzak Doğu.……….….…….………………………….................... 18 2.1.4.4. Afrika.……….….…….…………………………....................................... 19 2.1.5. Türkiye’de Sağlık Turizmi.……….….…… ………………………….......... 20 2.1.6. Dünyada ve Türkiyede Sağlık Turizmi Politikaları.……….….…….…….. 23 2.1.6.1. Ulusal mevzuat.……….….…….…………………………....................... 24 2.1.6.2. Sağlık Bakanlığının ikili anlaşmaları……….….…….…………………… 25 2.1.6.3. Çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığının devletlerarası antlaşmaları ……. 25 2.1.7. Türkiyenin Sağlık Turizmi Vizyou……….….…………………………….. 26 2.1.7.1. Sağlık Bakanlığı stratejik planı 2013……….….…………………………. 26 2.1.7.2. Kalkınma planları……….….…………………………………………….. 27 2.1.7.3. Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm Stratejisi 2023……….….………… 29 2.1.8. Türkiyede Sağlık Turizminin Gelişimi İçin Öneriler …………………….. 30 2.2. Kalkınma Ajanslarına Kısa Bir Bakış ………….……………...……….…… 31 2.2.1. Kavramsal Çerçeve.................................………………………………….. 32 2.2.2. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Tarihçesi ve Türleri ………….................... 35 2.2.3. Bölgesel Kalkınma Ajansılarının Amaçları ve Faaliyetleri……………….. 36 2.2.4. BKA’ların Finansal Yapısı …………..…………………………………… 37 2.2.5. BKA’ların Yönetim ve Organizasyon Yapısı …………………………….. 38 2.3. Türkiye’de Kalkınma Ajansları …………………………………………….. 39 2.3.1. Türkiye’de Uygulanan Bölgesel Politikalar ……………………………… 40 2.3.2. Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu ………………………….……………… 42 2.3.2.1. Kalkınma ajanslarının amaçları ……………………….………………... 42 2.3.2.2. Ajansların tüzel niteliği ………………….……………………………… 43 2.3.2.3. Kalkınma ajanslarının görevleri ………………….…………………….. 43 2.3.2.4. Kalkınma ajanslarının yönetim ve organizyon yapısı ……………………. 44 2.3.2.5. Kalkınma ajanslarının mali yapısı ………………….…………………….. 46 2.3.3. Bölge Planı ve Destekler İlişkisi ………………….………………………… 47 2.3.4. Kalkınma Ajansları Tarafınan Sağlanan Destek Türleri ……………………. 48 2.3.4.1. Mali destekler ………………….…………………………………………. 49 2.3.4.2. Teknik destek ………………….…………………………………………. 50 3. GEREÇ VE YÖNTEM ……...………….……………………………………. 51 3.1. Gereç ……………………......…………........................................................ 51 3.1.1. Cihazlar ………………………………..….........………............................ 51 3.1.2. Kullanılan Kaynaklar …………………………..…..….………………….. 51 3.2. Yöntem ……………………………………………………………………... 52 3.2.1. Doküman Analizi ………………………………………………………… 52 3.2.2. Betimsel ve İçerik Analizi …………………………………………………. 52 3.2.3. İstatiksel Değerlendirme ………...………………..…………...…………. 53 4. BULGULAR …………………………………………..................................... 54 4.1. Kalkınma Ajanslarınca Sağlanan Destek ve Yürütülen Faaliyetler ………….. 54 4.2. GEKA Tarafından Sağlanan Destek ve Yürütülen Faaliyetler …….………… 57 4.2.1. GEKA Hakkında Genel Bilgiler……………...…………………………….. 57 4.2.1.1. Bölge planı ve gelişme eksenleri……………...…………………………. 57 4.2.1.2. Organizasyon yapısı……………...……………………………………….. 58 4.2.1.3. GEKA tarafından sunulan destekler…………………………………….. 59 4.2.2. Sağlık turizmi kapsamında verilen destekler ve faaliyetler………………… 60 4.2.2.1. Destekler ...……………………………………………………………… 60 4.2.2.2. Faaliyetler ...…………………………………………………………….. 61 4.3. GEKA Tarafından Desteklenen Projelerden Örnekler ……………………….. 63 4.3.1. Sağlıklı Yaşam Okulu ve Alternatif Turizme Katkı Projesi ………………… 63 4.3.2. Sağlıklı Gülüşler Projesi …………………………………………………… 65 4.3.3. Termal Turizmde Marka Kent Pamukkale Karahayıt …………………….. 66 4.3.4. Sağlık Turizminde İletişim Becerilerin Geliştirilmesi ……………………. 68 4.4. Yürütülen Destek ve Faaliyetlerin Planlarla İlişkisi ………………………….. 69 5. TARTIŞMA ………...….…………...…........................................................... 70 6. SONUÇ VE ÖNERİLER …………………………..…………..……….……. 73 KAYNAKLAR ..…… ……...……………………………………………………. 75 Ek 1 (Sağlık Alanında Mevcut İkili Anlaşmalar) ….……………………………… 84 Ek 2 (Sağlık Turizmini Geliştirmesi Programı Eylem Planı) ……............................ 86 Ek 3 (Hedef Ülkeler Listesi) ………………………………………………………. 90 Ek 4 (Kalkınma Ajanslarının Sağlık Turizmi Kapsamında Verdikleri Destekler) 91 Ek 5 (Ajanslarının Sağlık Turizmini Geliştirme Kapsamındaki Faaliyetler ………. 96 Ek 6 (Geka Tarafından Desteklenen Sağlık Turizmi Projeleri) …………………… 99 ÖZGEÇMİŞ ……………………………………….............................................. 10