Een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek

In opdracht van gemeente Haarlem, stedelijke projecten heeft ADC ArcheoProjecten een inventariserend veldonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Ramplaan (gedeeltelijk), Rollandslaan en Vlaamseweg in Haarlem (gemeente Haarlem). In het oostelijk deel van het plangebied, ter plaatse van de Vlaamseweg, zal een bergbezinkbassin worden aangelegd. Verder zal de bestaande riolering worden verwijderd en zal nieuwe riolering worden aangelegd. Ten westen van de Hendrik Roozenlaan/Gerrit Bartholomeuslaan zal de riolering in de bestaande sleuf worden aangelegd. Ter hoogte van de vijver bij de Rollandslaan zal de positie van het riool worden gewijzigd, namelijk dichter naar de vijver toe. Hier zullen de graafwerkzaamheden plaatsvinden in de 'ongeroerde' grond. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een aanlegvergunning en was noodzakelijk om te bepalen of bij de voorgenomen activiteiten de kans bestaat dat archeologische resten in de ondergrond worden aangetast. Op basis van een in 2010 door Van der Zee eerder uitgevoerd bureauonderzoek werd de volgende gespecificeerde verwachting opgesteld: Ten aanzien van de verwachte archeologische waarden moet onderscheid worden gemaakt tussen het westelijk deel van het plangebied, dat zich op de strandwal van Aerdenhout-Bloemendaal uitstrekt, en het oostelijk deel dat in de aangrenzende strandvlakte is gelegen. Voor het westelijke en centrale deel geldt voor de periode vanaf het Laat Neolithicum tot en met de Vroege Middeleeuwen een hoge archeologische verwachting. Als gevolg van een relatief hoge ligging in het landschap en de makkelijk bewerkbare gronden was het gebied aantrekkelijk voor bewoning en landbouw. Hoewel op de strandwal van Aerdenhout-Bloemendaal nog geen sporen van nederzettingslocaties en/of akkerarealen uit de genoemde perioden zijn aangetroffen, moet op grond van onderzoek elders op strandwallen in de regio toch rekening worden gehouden met de aanwezigheid hiervan. Ondiepe resten zullen echter als gevolg van zandwinning en latere landbouwactiviteiten verloren zijn gegaan. Diepere resten kunnen nog wel geheel of gedeeltelijk bewaard zijn gebleven. In de Late Middeleeuwen/Nieuwe tijd bevond zich in het plangebied het Huis Rolland. De exacte locatie is tot op heden nog niet vastgesteld. Daarom moet in het gehele westelijke en centrale deel rekening worden gehouden met aan dit huis gerelateerde resten. Verwacht wordt dat deze resten als gevolg van de aanleg van het wegcunet, de huidige riolering en andere ondergrondse infrastructuur fragmentarisch aanwezig zullen zijn. Verder kan worden opgemerkt dat de locatie van het kasteel, zoals weergegeven op de Archeologische Beleidskaart mogelijk niet geheel juist is en dat deze meer noordwestelijk, in de omgeving van de Hospeslaan, gezocht moet worden. Voor het oostelijk deel geldt voor alle perioden een lage archeologische verwachting. Als gevolg van een relatief lage ligging in het landschap en de aanvoer van water uit duinrellen was het gebied nat en daarmee niet aantrekkelijk voor bewoning en/of landbouw. Vermoedelijk werd de strandvlakte in de Late Middeleeuwen of Nieuwe tijd ontwaterd en ontgonnen, maar de locatie bleef buiten de bekende nederzettingsterreinen. Eventuele sporen zullen alleen samenhangen met een agrarisch gebruik, zoals afwateringsgreppeltjes. Teneinde deze verwachting te toetsen werd in het plangebied een verkennend booronderzoek uitgevoerd. Het booronderzoek heeft inderdaad uitgewezen, dat het westelijke en centrale deel van het plangebied zich uitstrekt op de strandwal en het oostelijke deel in de aangrenzende strandvlakte. De overgang tussen beide landschappelijke eenheden bevindt zich ter hoogte van de boringen 11 en 12. Hoewel het westelijke en centrale deel van het plangebied zich uitstrekt op de strandwal wordt op grond van het ontbreken van humeuze niveaus de kans op de aanwezigheid van archeologische sporen klein geacht. Uit de aanwezigheid van een veenpakket blijkt dat de strandvlakte, waarover het oostelijk deel van het plangebied zich uitstrekt, in verleden een veenmoeras was. De kans op de aanwezigheid van archeologische resten in dergelijke gebieden wordt op grond van het natte milieu als klein beschouwd. De in het sterk humushoudende zandpakket aangetroffen vondsten worden geïnterpreteerd als 'stadsafval' en hebben geen archeologische betekenis. Uit enkele boringen blijkt dat ten behoeve van de realisatie van wegen en ondergrondse infrastructuur veel grondverzet heeft plaats gevonden. Er zijn geen aanwijzingen voor de aanwezigheid voor het huis Rolland. Hierbij moet worden opgemerkt dat aan dit kasteel gerelateerde resten met het gehanteerde booronderzoek moeilijk opgespoord kunnen worden. Omdat in dit deel van het plangebied het nieuwe riool in de bestaande sleuf zal worden aangelegd, zullen de eventuele aanwezige resten van het kasteel niet bedreigd worden. ADC ArcheoProjecten adviseert om het terrein vrij te geven voor de voorgenomen ontwikkeling. Het is echter niet volledig uit te sluiten dat binnen het onderzochte gebied toch nog archeologische resten voorkomen. Het verdient daarom aanbeveling om de uitvoerder van het grondwerk te wijzen op de plicht archeologische vondsten te melden bij de bevoegde overheid, zoals aangegeven in artikel 53 van de Monumentenwet. Wij wijzen u erop dat de bevoegde overheid op basis van dit rapport een selectiebesluit neemt. De mogelijkheid bestaat dat dit selectiebesluit afwijkt van het door ons opgestelde advies