archeologisch vooronderzoek: een waarderend onderzoek (proefsleuven)

In opdracht van de gemeente Gilze en Rijen heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in mei 2011 een waarderend onderzoek in de vorm van proefsleuven uitgevoerd in verband met de herinrichting van Sportpark Verhoven in de gemeente Gilze en Rijen. Het primaire doel van dit onderzoek was het toetsen en aanvullen van de gespecificeerde archeologische verwachting voor het onderzochte gebied, waarbij het in eerste instantie ging om het (al dan niet) vaststellen van de aanwezigheid van archeologische grondsporen. Voorts diende het onderzoek zich te richten op de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aanwezige archeologische grondsporen en resten. In 2008 is in het plangebied een bureau- en karterend inventariserend veldonderzoek uitgevoerd. Hieruit bleek dat grote delen van het plangebied in het verleden reeds ontgrond zijn ten behoeve van zandwinning. Tijdens deze ontgrondingen zijn verscheidene vindplaatsen aangetroffen, waaronder crematiegraven uit de IJzertijd, Merovingische graven en graven van Franse soldaten uit de Tachtigjarige Oorlog. Nederzettingsresten werden niet gevonden. Op basis van het karterend booronderzoek in 2008 bleek dat het uiterst westelijke deel en het zuidoostelijke deel van het plangebied in aanmerking kwamen voor vervolgonderzoek. Hier bestaat de bodem respectievelijk uit een hoge zwarte enkeerdgrond (westelijke deelgebied) en een holtpodzolgrond (zuidoostelijke deelgebied). Deze laatste is echter niet meer intact, maar diepere grondsporen kunnen wel nog bewaard gebleven zijn. In totaal zijn twaalf proefsleuven aangelegd, waarvan vijf in het westelijke deelgebied en zeven in het zuidoostelijke deelgebied. In het westelijke deelgebied is onder het esdek een erf aangetroffen uit de periode Late Middeleeuwen B tot en met de Nieuwe tijd A (13e-17e eeuw na Chr.). Het erf bestond uit ten minste twee waterputten, een mogelijke potstal, uitbraaksleuven, kuilen en paalkuilen die tot een gebouw, bijgebouw of schuur behoren. Daarnaast zijn nog enkele greppels en kuilen gevonden, die mogelijk samenhangen met de ontginning van het gebied of zandwinning. In het zuidoostelijk deelgebied is de bodem erg verstoord door ploegen en door de aanleg van een hoge druk brandstofleiding. Er zijn nauwelijks archeologische sporen aangetroffen. Naast een weg met karrensporen (zonder vondstmateriaal) zijn enkele greppels gevonden die vanwege het ontbreken van vondstmateriaal niet gedateerd konden worden. Het betreft waarschijnlijk afwateringsgreppels of perceelsafscheidingen. De overige sporen in dit deelgebied waren recent. Op basis van de resultaten van onderhavig proefsleuvenonderzoek wordt geadviseerd om een zone in het westelijke deelgebied op te graven indien behoud in situ niet mogelijk is. In de archeo-regio Brabants dekzandlandschap zijn nauwelijks erven bekend uit deze periode in het buitengebied. Eventueel vervolgonderzoek kan de nu nog openstaande vragen in verband met de erfopbouw en de relatie van het erf met het omringende landschap mogelijk beantwoorden. Voor het zuidoostelijke deelgebied wordt vervolgonderzoek niet noodzakelijk geacht